Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy

Zamierzeniem artykułu, będącego częścią przygotowywanej rozprawy habilitacyjnej, jest wyeksponowanie sylwetki jednego z twórców „szkoły ukraińskiej”, którego życie i dorobek dotychczas nie doczekały się obszerniejszego opracowania – Aleksandra Karola Grozy, nazywanego za życia „Osjanem ukraińskim”. Poprzez analizę utworów oraz pamiętników pisarza staramy się zaprezentować spójną wizję Ukrainy odmalowanej literackim piórem Polaka zafascynowanego wierzeniami i podaniami ukraińskiego ludu. To wizja pisarza czerpiącego natchnienie ze styku dwóch różnych narodów, dwóch odmiennych zbiorowości społecznych, a więc i systemów wartości, zwyczajów, a nawet religii. Groza stara się uchwycić „ducha narodu”, którego kocha i podziwia. Mimo że należy do grona pisarzy minorum gentium, jego sylwetka i twórczość są warte przypomnienia w kontekście najnowszych stosunków socjopolitycznych Polski i Ukrainy. Znajomość wzajemnych relacji w przeszłości może pomóc w budowaniu wspólnej przyszłości obu narodów.

The goal of the article, which is part of author’s postdoctoral dissertation, is to focus on one of the writers from the “Ukrainian School”, whose life and oeuvre haven’t been a subject of a more thorough study yet – Aleksander Karol Groza, also known during his lifetime as the “Ukrainian Ossian”. Through the analysis of writer’s literary works and memoirs, the author attempts to present a coherent vision of Ukraine painted by Polish writer, who had become fascinated with Ukrainian folklore. It is a vision of writer finding his inspiration at the crossroads of two different nations, two different societies, and therefore different systems of values, customs, and even religion. Groza tries to immortalise the “nation’s spirit”, whom he loves and admires. Even if he belongs to the category of minorum gentium writers, his person and oeuvre are wroth revisiting in light of the current Polish-Ukrainian sociopolitical relations. The knowledge of the past relations can help in building joint future of both nations.