Werbalne i niewerbalne symptomy kłamstwa w oczach policjantów oraz psychologów

W artykule omówiono badania, których celem było sprawdzenie, jak wybrani respondenci – psycholodzy i policjanci – oceniają diagnostyczność symptomów kłamstwa. Ocenie poddano 16 symptomów werbalnych i niewerbalnych (behawioralnych), wymienianych w literaturze jako najbardziej typowe i najczęściej towarzyszące kłamstwu. W badaniu uczestniczyło 100 policjantów i 101 psychologów. Mieli oni za zadanie pogrupować symptomy wedle skali częstotliwości: „występują często”, „występują rzadko”, „nie występują nigdy”. Badani twierdzili, że w swojej pracy muszą zazwyczaj rozpoznawać, czy ich rozmówca mówi prawdę, byli też przekonani, że potrafią trafnie rozpoznawać kłamstwo, posługując się oceną symptomów werbalnych i niewerbalnych. Temu ostatniemu przeczą wszystkie dotychczasowe badania eksperymentalne, których wyniki opublikowano. W większości przypadków policjanci i psycholodzy biorący udział w badaniu byli zgodni, że symptomem, na którego podstawie najpewniej można zdiagnozować, czy dana osoba kłamie, jest unikanie wzroku (134 odpowiedzi „występuje często”). Za najmniej diagnostyczny symptom uznano dużą częstotliwość mrugania (47 badanych twierdziło, że występuje on często) oraz drapanie się po głowie 46 respondentów udzieliło odpowiedzi „często”). Zbieżność opinii badanych była znaczna. Nie stwierdzono istotnych różnic w grupach zawodowych, wiekowych ani określonych przynależnością do płci. Wyniki badań pozostają w zgodności z wynikami badań innych autorów, że umiejętność rozpoznawania kłamstwa rozmówcy nie jest zdeterminowana ani wykształceniem, ani zawodem, ani płcią, ani wiekiem rozpoznającego.

The objective of the study was to test how selected respondents (psychologists and police officers) evaluate the diagnostic value of symptoms of deception. A total of 16 verbal and non-verbal (behavioural) symptoms listed in literature as most typical and most frequently accompanying deceit were analyzed. The study included 100 police officers and 101 psychologists. Their task was to group the symptoms according to the scale of frequency: “often present”, “sometimes present”, and “never present”. The respondents claimed that in their work they have to usually determine whether their interlocutors tell the truth, and are convinced to a similar extent that they are able to detect of deception through their assessment of verbal and non-verbal (behavioural) symptoms accompanying lie. All of the experimential studies conducted so far, which results have been brought to light, contradict that. In most cases police officers and psychologists agreed that the most reliable symptom that shows whether a person is lying is avoiding the gaze (134 respondents categorised it as “often present”). The symptoms considered least diagnostic were avoiding the gaze, with 47 respondents claiming that it is “often present”, and scratching the head, with 46 saying it happens often. A significant number of respondents shared their opinion. There were no discrepancies in opinions in terms of the professional groups, age groups or sexes. The results of the study correspond with the results of studies performed by other authors in saying that the ability to detect lies of an interlocutor is not determined by the education, profession, sex or age of an individual.