Wprowadzenie do filozofii twórczości. Uwagi pojęciowe – historia idei – perspektywa interdyscyplinarna

Twórczość już od dawna nie jest postrzegana jedynie jako domena poetów i artystów, a możliwość rozważania jej natury nie jest zarezerwowana tylko dla estetyki. W swoich analizach chciałabym pokazać tę wielokierunkowość badań nad fenomenem creatio, który współcześnie coraz częściej łączony jest z opisywaną przez psychologów uniwersalną ludzką kreatywnością. Tekst niniejszy, wprowadzając w podstawowe rozważania nad definiowaniem i wyjaśnianiem twórczości dawniej i dzisiaj, ma jednocześnie ułatwić podjęcie kwestii bardziej szczegółowych i specyficznych dla współczesnych analiz (kwestie te podejmuję w artykule „O głównych dylematach filozofii twórczości. Ujęcie syntetyczne z uwzględnieniem badań współczesnych”, który stanowi niejako przedłużenie przedstawionych tu treści). Niniejsze wprowadzenie do dziedziny filozofii twórczości zostało wykonane w trzech krokach: (1) poprzez przywołanie rozważań dokonanych już wcześniej przez filozofów; (2) przez opisanie tradycyjnych i współczesnych sposobów definiowania pojęcia twórczości (i kreatywności) oraz (3) poprzez przedstawienie wybranych popularnych psychologicznych teorii procesu twórczego.

It has been a long time since the ability to create is not percieved only as the domain of poets and artists, and the eventuality of deliberating over its nature is not restricted only to aesthetics. In the present analyses I would like to show this modern and postmodern variety of the studies on the creatio phenomenon, which today is often to be comprehended as the universal human creativity (described mainly by psychologists and educators). By introducing the fundamental considerations over the traditional and non-traditional definitions and explanations of creativity, this article has to facilitate at the same time the task of raising more specific and detailed issues (which I partly describe in the article “On the main dilemmas of the philosophy of creativity: A synthetic view of the contemporary research” in this volume of Roczniki Filozoficzne). The present introduction to the philosophy of creativity field will be made in three main steps: (1) by evoking some previous philosophical analyses, (2) by describing the traditional and modern ways of defining the concept and (3) through showing the selected psychological theories of the process of creating the new, valuable and original artifact.