Budżet partii komunistycznej (planowanie, wydatki, kontrola) na przykładzie PZPR

PZPR stanowiła rdzeń sytemu politycznego Polski Ludowej. Zarządzała administracją dużego państwa, dążyła do nadzorowania życia publicznego obywateli i stanowiła część międzynarodowego ruchu komunistycznego. Dlatego rozpoznanie mechanizmów rządzących PZPR jest ważne nie tylko dla zrozumienia dziejów samej partii. Pozwala także na głębsze (wielowymiarowe) poznanie historii PRL. Prezentowany artykuł traktuje o wypracowanych przez komunistów, a wciąż słabo poznanych sposobów finansowania PZPR. Koncentruje się na procedurach związanych z planowaniem budżetu, grupach wydatków i na różnych aspektach kontroli wykonania planów budżetowych. Autor nie ograniczył się tylko do odtworzenia samych mechanizmów, które pokazują jak silnie scentralizowane było to ugrupowanie. W oparciu o szeroką kwerendę zaprezentował szereg istotnych wyliczeń obrazujących materialne koszty utrzymania PZPR. W celu uzyskania szerokiego tła porównawczego przedstawiono również, niemal nie znane w historiografii, dane o finansach KZPR i SED. Dzięki temu zabiegowi czytelnik może poznać wybrane aspekty finansowania PZPR i zobaczyć w czym lub w jakim zakresie były podobne do partii komunistyczny rządzących w ZSRR i NRD.