Przekształcenia centrów małych i średnich miast – dawne a nowe znaczenie historycznych przestrzeni miejskich w wybranych ośrodkach Mazowsza

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie współczesnych problemów zagospodarowania i funkcjonowania historycznych, pierwotnych centrów miejskich w małych i średnich miastach na Mazowszu. Analizowane miasta podzielono na historyczne, o rodowodzie lokacyjnym i przedlokacyjnym oraz na miasta nowe, XIX i XX-wieczne. Centra miast historycznych mają w większości z nich swoją ugruntowaną pozycję i zachowują w większym lub mniejszym stopniu swoją tożsamość. W części tych miast centra utraciły po części swoje znaczenie, głównie z powodu zaniku bądź relokacji funkcji handlowych, bądź z powodu prowadzenia ruchu tranzytowego przez dawną strefę centralną. Czasem przyczyną dodatkową jest degradacja zabudowy, jak i zagospodarowania głównych przestrzeni publicznych. Artykuł zawiera ogólne sugestie proponowanych działań wzmacniających przede wszystkim znaczenie ogólnomiejskie centrum miejskiego, zwłaszcza w miastach starych. Dla miast nowych zawarto wskazówki możliwych działań wzmacniających proces kształtowania się centrum.

The aim of this study is to present contemporary problems of development and functioning of historical centers in small and medium-sized cities in Mazovia. Analyzed cities divided into historical (location and pre-location pedigree) as well as new (XIX and XX century cities). Historic city centers have mostly their established position and retain their identity to a greater or lesser extent. In some of these cities, the centers lost their significance in part because of the disappearance or relocation of commercial functions or because of transit traffic through the former central zone. Sometimes the additional reason is the degradation of the buildings as well as the space of the main public spaces. In new cities, centers often continue to shape. Cities like Otwock usually have a vision of this development and have the courage to decide on a significant scale of transformation in order to exploit the potential of the center-creating railway station. It happens, however, as in Piastów, that not everyone is ready to make bold decisions in this regard. The article contains general suggestions of proposed actions that strengthen the importance of the city center in general, especially in old towns. For new cities, there is a hint of possible measures to strengthen the process of shaping the center.