ZMIANY W SYSTEMIE POLSKIEJ ADMINISTRACJI WYBORCZEJ A PROBLEM ZAUFANIA OBYWATELI DO RZETELNOŚCI I UCZCIWOŚCI PROCEDUR WYBORCZYCH (KILKA REFLEKSJI W KONTEKŚCIE ŚWIADOMOŚCI KONSTYTUCYJNEJ WYBORCÓW)

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak wprowadzone ustawą nowelizującą z 2018 r. zmiany w administracji wyborczej mogą przekładać się na poziom zaufania obywateli do państwa. Punktem wyjścia podjętych rozważań jest świadomość konstytucyjna obywateli, która powinna być ważnym czynnikiem w budowaniu i utrzymaniu zaufania także wobec organów i procedur wyborczych. Wybory stanowią bowiem istotny element systemu demokratycznego. W procesie wyborczym szczególną rolę w budowaniu zaufania społeczeństwa odgrywają organy wyborcze, których zadaniem jest czuwanie nad zapewnieniem szeroko rozumianej rzetelności procedur wyborczych i uczciwości samych wyborów. W ocenie autorów intencja ustawodawcy była swoistego rodzaju zasłoną dymną, cele partycypacyjne ustąpiły miejsca bieżącej polityce. Przekształcenie modelu administracji wyborczej z fachowego na polityczny, zwiększenie uprawnień nominatów politycznych (komisarzy wyborczych, mężów zaufania) oraz dość lekceważące potraktowanie obserwatorów społecznych, a także uprzywilejowanie komitetów partyjnych pozwala podważyć prawdziwość tych intencji. Może to budzić u wyborców uzasadnione wątpliwości co do uczciwości przeprowadzanych wyborów, a w efekcie pogłębiać istniejącą już nieufność.

The article is an attempt to answer the question how the changes in the electoral administration introduced by Amendment Act of 2018 may result on the level of citizens’ trust in the state. The starting point for these considerations is the constitutional consciousness of citizens, which should be an important factor in building and maintaining trust also in electoral bodies and procedures. Elections are an important element of the democratic system. In the electoral process, electoral bodies play a special role in building public confidence. Their task is to ensure a broadly understood reliability of election procedures and fairness of the elections themselves. In the authors’ opinion, the legislator’s intention was a kind of smoke screen, whereas articipatory goals gave way to current politics. Modification of the model of electoral administration from professional to political, increasing the powers of political nominees (electoral commissioners, men of trust) and fairly disrespectful treatment of social observers, as well as favoring party committees, allows to undermine the truthfulness of these intentions. Such actions may raise voters’ reasonable doubts as to the integrity of the elections held, and, as a result, deepen/intensify the already existing distrust.