Ku harmonii? Poetyckie style słuchania muzyki w wierszach polskich autorów po 1945 roku

Książka Jerzego Wiśniewskiego ma szeroki, obejmujący ponad pół wieku zakres historycznoliteracki, a także bardzo wyraźny charakter hermeneutyczny. Autor postanowił przyjrzeć się różnego typu odniesieniom muzycznym, obecnym w tekstach polskich poetów, które powstały w drugiej połowie dwudziestego i na początku obecnego stulecia. To nader ważne decyzje badawcze, determinujące kształt studium oraz w dużej mierze przesądzające o jego wadze naukowej. Wybrany plan czasowy wydaje się dostatecznie rozległy, by można było wyciągać wnioski dotyczące nie tylko jednostkowych upodobań muzycznych i form ich literackiej reprezentacji, lecz także prawidłowości epokowych czy pokoleniowych w sposobach ewokowania muzyki w wierszu. Praca Jerzego Wiśniewskiego nie bada tych zjawisk w perspektywie procesualnej, nie systematyzuje ich w diachronicznym uszeregowaniu, ale nawet jej punktowe oświetlenia dają wyobrażenie różnorodności estetycznych percepcji i literackich przetworzeń muzyki w poezji polskiej ostatnich kilkudziesięciu lat. Autor wybrał do lektury zaopatrzone w intermedialne odniesienia teksty Jarosława Iwaszkiewicza, Mirona Białoszewskiego, Aleksandra Wata, Julii Hartwig, Wojciecha Wencla, Bolesława Taborskiego, Zbigniewa Herberta, Adama Zagajewskiego Witolda Wirpszy, Wisławy Szymborskiej. (…) Ich dzieła egzemplifikują najzupełniej odrębne style literackiego odbioru i ewokowania muzyki. (…) Jerzy Wiśniewski definiuje modele słuchania dzieł muzycznych uobecniające się w liryce (częściowo także w prozie) polskiej drugiej połowy dwudziestego i początku dwudziestego pierwszego wieku. Konkluzje owe są przejrzyste i przekonujące, choć trzeba pamiętać, że nie tylko same kompozycje były przedmiotem ewokacji, zaprezentowanych w książce. (…) Trzeba podkreślić wybór niełatwego tematu badań, właściwą metodę analityczno-interpretacyjną, budzącą uznanie znajomość kontekstów, a także – co nie bez znaczenia – wysoką kulturę pisarską. Wszystko to zaowocowało tekstem wartościowej i frapującej książki naukowej. Z recenzji dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza

The book consists of interpretations of literary depictions of music in selected Polish poems of the second half of the 20th century and the beginnings of the 21st century. Its creation was inspired by the fascination with two separate domains of artistic creativity, poetry and music, which originally were one and which continued to influence each other even when they evolved into independent arts. The presence of music in poetry (or generally in literature) is just one of the possible ways in which the two can be intertwined. Literature is also present in music (in its programmatic forms) and both cooperate on a par in the genres of vocal art. The poetic texts interpreted in the book are mainly instances of various forms of thematization of music: references to musical genres, works and instruments, references to the life and work of distinguished composers. Poetic thematizations of music are obviously not the sole way in which music can manifest itself in a literary work of art. Its presence among the represented objects is, however, crucial for such classification of other elements of the work – the sound layer or the structural composition. Several of the discussed works are also attempts at recreating musical structures with the means of expression of poetry.