Zapobieganie próchnicy zębów u dzieci i młodzieży oraz promocja zdrowia jamy ustnej - rola pracowników służby zdrowia

Wprowadzenie i cel pracy. Próchnica zębów jest częstym schorzeniem jamy ustnej, które pociąga za sobą poważne skutki i znaczne koszty, zwłaszcza jeśli dotyczy dzieci i młodzieży. Po pojawieniu się choroby w zębach stałych wymagana jest pilna diagnostyka i intensywne leczenie, co może być utrudnione w czasach poważnego ograniczenia dostępu do bezpłatnej opieki stomatologicznej oraz obniżania się standardu życia i ubożenia niektórych środowisk. Poza tym próchnicę obserwuje się u dzieci w coraz młodszym wieku, już w zębach mlecznych i u dzieci w wieku przedszkolnym. Niniejsza praca ma na celu: • przedstawienie najnowszych wiadomości dotyczących patogenezy, wykrywania i profilaktyki próchnicy, • opisanie koncepcji domów dentystycznych i szkół promujących zdrowie, • przedstawienie roli pracowników służby zdrowia na każdym etapie profilaktyki i edukacji dotyczącej próchnicy, • zaprezentowanie zaleceń profilaktycznych skierowanych do rodziców oraz młodzieży. Skrócony opis stanu wiedzy. Na podstawie dostępnego piśmiennictwa opisano aktualne wiadomości dotyczące patogenezy próchnicy, jej wykrywania oraz zapobiegania. Opisano koncepcję domu dentystycznego i szkół promujących zdrowie, ponadto przedstawiono zalecenia dla rodziców i młodzieży, w przekazywaniu których dużą rolę może odegrać personel służby zdrowia. Podsumowanie. Właściwa profilaktyka próchnicy, wdrożona możliwie wcześnie (najlepiej jeszcze przed urodzeniem dziecka), ma niesłychanie korzystny wpływ na dalsze życie dzieci, stan jamy ustnej oraz ogólny stan zdrowia. Trwała zmiana światopoglądu i stylu życia oraz likwidacja barier w dostępie do opieki stomatologicznej, mogą przyczynić się do obniżenia częstości występowania tej choroby, z korzyścią dla chorych i całego społeczeństwa.

Introduction and objectives. Dental caries (tooth decay) is a common disease of the oral cavity, usually followed by serious outcomes and generating considerable costs, especially when it concerns children and adolescents. If permanent teeth are affected, prompt diagnosis and intensive treatment are indispensable, which may be difficult because of considerable limitations in access to public dental care, and is additionally burdened by a continuous decrease of life standards and impoverishment of families and communities. Moreover, dental caries is detected in children at an increasingly younger age, as early as in preschool period and deciduous teeth. The objectives of the presented study are as follows: • presentation of the latest data concerning pathogenesis, detection and prevention of dental caries; • concepts of dental home and health-promoting schools; • description of health care professionals’ role at each stage of prophylaxis and education; • anti-caries preventive recommendations for parents and adolescents. Brief presentation of current knowledge. According to available literature, some current data concerning pathogenesis, diagnosis and prevention of dental caries are presented. In addition, concepts of dental home and health-promoting schools are mentioned, together with recommendations for parents and adolescents, normally provided by health care staff. Summary. Correct and adequate prevention of dental caries, if implemented early (preferably even before the child’s birth), exerts highly beneficial effects upon the lives of children, their oral health and general health status. Long-lasting changes in attitude and life-style, as well as decreasing barriers in access to dental care, are supposed to decrease the prevalence of this common disease, with obvious benefits for patients and the whole of society.