Psychologiczne aspekty nurkowania w wybranych perspektywach teoretyczno-badawczych

Celem artykułu jest przegląd literatury pod kątem psychologicznych aspektów nurkowania. Uzyskaną wiedzę można aktualnie zakwalifikować do różnych działów psychologii stosowanej oraz medycyny podwodnej, sportowej, psychiatrii i psychoterapii. W literaturze przedmiotu w perspektywie psychologicznej podnoszone są dwa główne zagadnienia: stopień psychologicznych zdolności adaptacyjnych jednostki do środowiska podwodnego oraz kondycja psychofizyczna człowieka w określonym rodzaju nurkowania i wynikające z tego umiejętności/kompetencje do wykonywania zadań pod wodą. W artykule przedstawiono wybrane światowe doniesienia, związane z psychologią nurkowania, wynikające z zastosowanej struktury/ klasyfikacji teorii psychologicznych, wyjaśniających różnorodne mechanizmy psychologicznego funkcjonowania pod wodą. Przedstawiono badania w perspektywie psychodynamicznej, psychologii zdrowia/stresu, psychologii różnic indywidualnych i osobowości. Główne konkluzje wskazują, że obok głównej problematyki optymalnego/lub nie przystosowania człowieka do środowiska podwodnego, istnieje niedosyt wiedzy psychologicznej (w tym doniesień polskich) w zakresie: osobowościowych różnic pomiędzy typami nurków, ich społecznego funkcjonowaniu, psychoprofilaktyki i psychoedukacji przy ekspozycji podwodnej .

The aim of the article is to conduct a literature review in relation to the psychological aspects of diving. The acquired knowledge can currently be qualified as belonging to various branches of applied psychology, as well as underwater medicine, sports medicine, psychiatry and psychotherapy. The literature on this subject matter raises two main issues of the psychological perspective: the degree of psychological adaptation of an individual to the underwater environment, and the psychophysical condition of a man involved in a specific type of diving and the resulting skills/competences to perform underwater tasks. The article presents selected reports from around the world related to diving psychology resulting from the applied structure/classification of psychological theories, explaining various mechanisms of psychological functioning underwater. The paper presents studies from the perspective of psychodynamics, psychology of health/stress, psychology of individual differences and personality. The main conclusions indicate that in addition to the main problem of an optimal/lack of adaptation of humans to the underwater environment, there is insufficient psychological knowledge (including Polish reports) in the area of personality differences between various types of divers, their social functioning, mental health and psychoeducation with regard to underwater exposures.