Efektywność nawożenia saletrą amonową i wapniową w plonowaniu użytku zielonego na glebie mineralnej - wyniki wieloletnich doświadczeń

W ocenie efektywności działania czynnika nawozowego oraz jego dynamiki należałoby brać pod uwagę nie tylko ilość uzyskiwanych plonów, lecz również jego oddziaływanie na środowisko przyrodnicze. Celem pracy była ocena plonowania użytków zielonych w wieloleciu na glebach mineralnych o zróżnicowanych właściwościach fizyczno-wodnych pod wpływem nawożenia saletrą amonową (AN) oraz saletrą wapniową (CN) na tle następczego wpływu wapnowania i zróżnicowanej dawki azotu, a także w warunkach zaniechania nawożenia fosforem. Oszacowano efektywność działania dwóch nawozów azotowych na przykładzie wyników dwóch długoletnich doświadczeń łąkowych (doświadczenie J, 1981-2007; doświadczenie L, 1982-2003) użytkowanych kośnie, założonych na kwaśnej glebie mineralnej, usytuowanych w województwie mazowieckim. Obserwowane zróżnicowanie plonowania rozważono w świetle ochrony gleby i kosztów nawożenia. W warunkach silnie kwaśnej gleby, ubogiej w C_org i stosowania większych dawek azotu (240 kg N·ha-¹) można oczekiwać większego efektu plonotwórczego nawożenia saletrą wapniową w porównaniu z saletrą amonową, również po zaniechaniu nawożenia jej fosforem. Bez względu na właściwości fizyczno-wodne gleby, nawożenie saletrą wapniową gwarantuje większą stabilność uzyskiwanych plonów w wieloleciu. Większy koszt azotu w tej samej dawce saletry wapniowej w porównaniu z saletrą amonową jest rekompensowany jego zwiększoną plonotwórczą efektywnością oraz działaniem prośrodowiskowym, tj. przeciwdziałaniem zakwaszeniu gleby i stabilizacją jej odczynu.

Estimation of the efficiency of fertilisation and its dynamic should involve both the yield and environmental effects. The aim of this paper was to estimate long-term yield in grasslands on mineral soils of different physical and water properties fertilised with ammonium nitrate (AN) and calcium nitrate (CN) in relation to the secondary effect of liming and different dose of nitrogen and abandoned phosphorus fertilisation. The efficiency of the two nitrogen fertilisers was estimated from results of two long-term experiments set up on mown meadows (in Janki, 1981-2007; in Laszczki, 1982-2003) situated on acid mineral soil in Mazowieckie province. Observed yield differentiation was considered in the light of soil protection and the cost of fertilisation. In very acid soil, poor in C_org and at a higher dose of nitrogen (240 kg N·ha-¹) one may expect higher yields with calcium than with ammonium nitrate fertilisation even after the abandonment of phosphorus fertilisation. Regardless of physical and water properties of soil, fertilization with calcium nitrate guarantees higher long-term stability of yields. The higher cost of nitrogen in calcium nitrate than in ammonium nitrogen is compensated by increased yield-forming efficiency and environmental-friendly effect of counteracting soil acidity and stabilising its pH.