Metoda inwentaryzacji emisji amoniaku ze źródeł rolniczych w Polsce i jej praktyczne zastosowanie

Produkcja rolna, zwłaszcza zwierzęca, jest dominującym źródłem emisji amoniaku (NH₃) do atmosfery. W Polsce do oceny wielkości emisji tego gazu wykorzystuje się wskaźniki przeliczeniowe, opracowane i stosowane w państwach zachodnioeuropejskich. Głównym celem artykułu było opracowanie urealnionych do warunków Polski wskaźników emisji amoniaku ze źródeł rolniczych. W związku z tym wyznaczono wskaźniki emisji NH₃ z produkcji zwierzęcej w wersji szczegółowej (do obliczeń na poziomie gospodarstwa) i ogólnej (do obliczeń na poziomie kraju lub regionu) oraz ogólny wskaźnik emisji tego gazu z produkcji roślinnej (z nawozów mineralnych). Za podstawę do wyznaczenia wskaźników z produkcji zwierzęcej przyjęto masę azotu wydalanego przez różne zwierzęta gospodarskie oraz straty tego gazu z nawozów naturalnych w budynkach inwentarskich, podczas przechowywania i stosowania tych nawozów oraz na pastwiskach. Ogólny wskaźnik emisji amoniaku z produkcji roślinnej wyznaczono jako wartość średnią ważoną na podstawie przyjętych z literatury wskaźników emisji tego gazu z różnych mineralnych nawozów azotowych oraz współczynników charakteryzujących zużycie tych nawozów w rolnictwie polskim. Na podstawie wyznaczonych oraz przyjętych z literatury wskaźników emisji NH₃ oszacowano ładunki tego gazu ulatniające się ze źródeł rolniczych w okresie roku w skali Polski oraz gospodarstwa ZDMUZ Biebrza. Emisja amoniaku z produkcji rolnej w Polsce w latach 2000--004 kształtowała się na poziomie 280-296 Gg NH₃·rok-¹, w tym z produkcji zwierzęcej 227-240 Gg NH₃·rok-¹, natomiast w ZDMUZ Biebrza w 2004 r. emisja ta wyniosła 10 210 kg NH₃·rok-¹ (0,01 Gg), z czego 7,4% stanowiła emisja z produkcji roślinnej, a 92,6% z produkcji zwierzęcej.

Agricultural production and animal production in particular, is the main source of ammonia emission to the atmosphere. To estimate the amount of NH₃ emission in Poland the conversion coefficients elaborated and used in West-European countries are used. Main objective of this work was to elaborate the indices of ammonia emission from agricultural sources adopted to Polish conditions. Coefficients of ammonia emission from animal production were calculated in detailed version (at the farm level) and in general version (at the country or regional level). Total coefficient of ammonia emission from plant production (from mineral nitrogen fertilizers) was also elaborated. Coefficients were based on nitrogen excreted by different categories of animals and on the losses of ammonia from manures kept in farm buildings, during their storage and application on pastures. Total coefficient of ammonia emission from plant production was calculated as the weighed mean value taken from literature data on ammonia emission from fertilizers and on the structure of their use in Polish agriculture. Basing on calculated coefficients and those adopted from literature the annual loads of ammonia from agricultural sources were calculated for the whole country and for the farm ZDMUZ Biebrza. In Poland the ammonia emission from agricultural production in 2000-2004 was estimated at 280-296 Gg NH₃·year-¹, including 227-240 Gg NH₃·year-¹ from animal production. In ZDMUZ Biebrza in 2004 this emission was estimated at 10 210 kg NH₃·year-¹ i.e. 0.01 Gg, 7.4% of which originated from plant production and 92.6% from animal production.