Zastosowanie analizy sąsiedztwa do charakterystyki zbiorników wodnych na przykładzie powiatu wrocławskiego ziemskiego

W pracy przedstawiono wyniki analizy sąsiedztwa zbiorników wodnych w kontekście przyległego do nich użytkowania terenu na przykładzie powiatu wrocławskiego. Wykorzystano dotychczasową bazę danych o liczebności i rozmieszczeniu zbiorników. Stosując narzędzia do analizy sąsiedztwa w ramach pakietu ArcGIS, przypisano każdy zbiornik do poszczególnych kategorii użytkowania. W ten sposób określono zbiorniki jako: leśne, polowe, łąkowe i osiedlowe oraz pośrednie: rolniczo-leśne, polno-łąkowe, osiedlowo-polowe itp. Podstawę zaliczenia zbiornika wg użytkowania stanowiło sąsiedztwo linii brzegowej o przewadze danego użytku. Stwierdzono, że na terenie powiatu największa liczba zbiorników występuje na użytkach zielonych - 430 i w lasach - 337. Na gruntach ornych znajduje się 97 zbiorników, przy osiedlach 77, a na nieużytkach 40. Duża liczba zbiorników znajduje się w otoczeniu różnych form użytkowania. Pod względem zajmowanej powierzchni na pierwszym miejscu są zbiorniki o zróżnicowanej linii brzegowej, a na drugim usytuowane na użytkach zielonych. Są to jednocześnie zbiorniki największe. Od tych wartości odbiegają zbiorniki leśne i polowe. Najmniejsze są zbiorniki osiedlowe, których średnia powierzchnia nie przekracza 50 m². Największą gęstość (liczba zbiorników na 1 km²) stwierdzono na nieużytkach, a najmniejszą na gruntach ornych. Najdłuższą linią brzegową charakteryzują się zbiorniki położone na terenie o zróżnicowanym użytkowaniu. Na drugim miejscu są zbiorniki łąkowe, a na trzecim i następnych leśne, polne, osiedlowe i na nieużytkach. Podobne proporcje ma powierzchnia stref buforowych: 2- i 5-metrowych. Długość linii brzegowej i powierzchnia stref buforowych, które stanowią podstawę dopłat, wiążą się z ochroną środowiska i bioróżnorodności. W pracy wszystkie omówione wyżej parametry przeanalizowano w granicach powiatu i części zlewni II i III rzędu.

The study presents results of neighbourhood analysis of water reservoirs as regards the use of adjacent areas taking Wrocław County as an example. Using the existing database of information on reservoirs' location and distribution and the ArcGIS space analysis software, each reservoir was assigned to a particular land use category. The division comprises reservoirs located in forests, fields, meadows and close to settlements as well as mixed categories such as agricultural-forest, field-meadow, and settlement-field reservoirs. The reservoirs were assigned to their categories based on the prevailing character of the adjacent areas. It appeared that most water reservoirs in the region (430) are located in grasslands and in forests (337) while 97 reservoirs are located in arable lands, 77 - next to settlements and 40 – in waste lands. A considerable number of reservoirs are surrounded by areas of various types of land use. Such reservoirs occupy the largest area, while reservoirs located in grasslands occupy the second largest area. At the same time they are the largest reservoirs. Reservoirs located in forests and fields are considerably smaller. Reservoirs located next to settlements are the smallest and their average area does not exceed 50 m². The highest reservoir density (number of reservoirs per 1 km²) was found on waste lands and the smallest - on arable lands. Reservoirs surrounded by areas of various types of land use have the longest shoreline. The second longest shoreline have reservoirs located in meadows and the third and next - reservoirs located in forests, fields, next to settlements and in waste lands. Both 2- and 5-meter buffer zones demonstrate similar proportions. The shoreline length and the area of buffer zones are the basis for calculation of the subsidies and are related to environmental protection and biodiversity. The study involved the analysis of all above mentioned factors within the second and third order catchment basins.