Ocena struktury czasowo-przestrzennej opadów z wkorzystaniem wybranych wskaźników do identyfikacji zdarzeń ekstremalnych

Intensywne opady mogą powodować zagrożenie oraz poważne skutki hydrologiczne (powodzie, wezbrania), zarówno lokalnie, jak i w skali regionalnej. Stopień zagrożenia powodowanego opadami zależy od wielu czynników, m.in. od wysokości opadów, czasu trwania, zasięgu przestrzennego oraz sposobu zagospodarowania danego obszaru. Celem badań było opracowanie zbioru wartości wskaźnikowych dobowych sum opadów, umożliwiających ocenę struktury czasowo-przestrzennej opadów pod kątem identyfikacji zdarzeń ekstremalnych, wpływających na zagrożenie hydrologiczne. Opracowany zbiór wskaźników obejmował wskaźniki aprioryczne i statystyczne. Wartości progowe wskaźników statystycznych wyznaczono na podstawie wieloletnich danych obserwacyjnych, analizując sumy, czas trwania i rozkład przestrzenny opadów. Wybrany zbiór wskaźników wykorzystano do oceny struktury czasowo-przestrzennej opadów w dorzeczu górnej i środkowej Odry w okresie czerwiec-lipiec 2009 oraz maj-czerwiec 2010 r. Wyznaczone wskaźniki mogą być wykorzystane w bieżącej ocenie warunków opadowych, a wraz z uwzględnieniem morfologii terenu i zagospodarowania danego obszaru - do oceny stopnia zagrożenia hydrometeorologicznego.

Intensive rainfall events can cause severe hydrological threats and flooding. The scale of hydrological impact depends on the amount of precipitation, duration and spatial range. The aim of this work was to develop a set of indicators for the evaluation of daily sums of rainfall in order to identify extreme events triggering hydrological hazards. Indicator threshold values were assumed a priori or estimated from long-term observation dataset. A selected set of indicators was used to evaluate spatial and temporal structure of two precipitation events: June-July 2009 and May-June 2010. The obtained results showed the magnitude of extreme rainfall, frequency and duration as well as location of extreme events forming hydrological hazard in 2009 and 2010 in the upper and middle Odra River basin. Developed set of indicators can be used operationally to evaluate current rainfall situation and, in combination with the information on hydrological and catchment conditions, to assess hydrological risk.