Niemoralne prawo

W proponowanym artykule autor zamierza przeanalizować sytuację w powojennej polskiej nauce, w której prawo zostało określone jako dyscyplina nauki o kluczowym znaczeniu dla ideologii marksistowskiej. Wiązało się to nie tylko z odsunięciem od pracy na uczelniach przedstawicieli przedwojennych katedr prawa na uniwersytetach, ale także z przedefiniowaniem podstawowych kategorii prawa, które decydowały o demokratycznym porządku w państwie. Dotyczyło to zwłaszcza zakresu przyznawanej jednostce wolności oraz pojmowania sprawiedliwości, a więc kategorii, które decydują o praworządności. Tradycje polskiego prawa gwarantowały dotąd zgodność prawnego i moralnego rozumienia tych kategorii. W praktyce tzw. realnego socjalizmu prawo straciło swój moralny wymiar i stało się narzędziem represji w ręku władzy. Wydawałoby się, że tego typu negatywne doświadczenia staną się już tylko częścią historii prawa, ale współcześnie okazuje się, że władze polityczne różnych państw zaczynają sięgać do niechlubnych wzorców z przeszłości, wykorzystując je do prowadzenia bieżącej walki politycznej. Obywatel w relacji z systemem prawa przestał tym samym być równorzędnym partnerem i został częściowo uprzedmiotowiony. Zadaniem filozofii jest przeciwstawianie się tego typu tendencjom i ostrzeganie przed konsekwencjami takiego stanu rzeczy. Autor w swoim artykule zamierza skorzystać z ostrzeżeń formułowanych przez przedstawicieli polskiej filozofii powojennej, którzy sprzeciwiali się tego typu praktykom.

The author aims at presenting the situation in Polish science after World War II, where Law was determined as a discipline of science of the key meaning to Marxist philosophy. It was connected with the dismissal of many representatives of prewar Departments of Law at the universities as well as with redefining of basic categories of law which decided on democratic order in the country. It particularly referred to the range of freedom granted to an individual and understanding of justice, and thus to the categories that decide on the rule of law. Before, traditions of Polish law guaranteed a compliance of legal and moral understanding of these categories. In practice of so called real socialism, law lost its moral dimension and became a tool of repression in the hands of authority. It could seem that this kind of negative experience will only become a part of the law’s history but nowadays it turns out that political authorities of various countries start to use these disgraceful models of the past to lead a current political struggle. The citizen in the relation with the system of law stopped to be an equal partner and became partially objectified. And the task of philosophy is just to oppose this kind of tendencies and to warn against the consequences of such status quo. The author is going to take advantage of warnings formulated by representatives of Polish post-war philosophy, who were against such practice.