Słowa tworzące obraz współczesnego świata dzieci na podstawie badań techniką „abecadła” Stefana Baleya

Wprowadzenie: W artykule przedstawiono językowy obraz współczesnego świata na podstawie badań dzieci przeprowadzonych techniką abecadła, zaproponowaną przez Stefana Baleya. Przedstawiono założenia tej techniki i jej kluczowe rezultaty. Następnie omówiono założenia badań własnych. W artykule zaprezentowano wybrane wyniki badań. Cel badań: Celem badań było poznanie doświadczeń dzieci i młodzieży dzięki wykorzystaniu techniki abecadła i porównanie wyników z wynikami badań opublikowanymi przez zespół Stefana Baleya w 1947 roku. Metoda badań: Badania przeprowadzono techniką abecadła zaproponowaną przez Stefana Baleya i wykorzystaną przez jego zespół podczas badań prowadzonych w latach 1945 i 1947. Wyniki: Zaprezentowane wyniki odnoszą się do trzech elementów: skojarzeń-wyrazów najczęściej przywoływanych przez dzieci (z uwzględnieniem różnic między grupą młodszą i starszą); skojarzeń-wyrazów odzwierciedlających aktualne zmiany w rzeczywistości społeczno-kulturowej (z uwzględnieniem różnic między grupą młodszą i starszą); słów, które można uznać za uniwersalne niezależnie od kontekstu politycznego, kulturowego, społecznego, gospodarczego itp. oraz wieku badanych. Wnioski: Z badań wynika, że doświadczenia współczesnych dzieci można pogrupować w cztery typy kompleksów skojarzeń: 1) słowa ze świata mediów i nowoczesnych technologii; 2) nazwy geograficzne, nazwy obiektów przyrodniczych, nazwy roślin i zwierząt itp.; 3) słowa odnoszące się do nazw własnych osób i zwierząt; 4) słowa uniwersalne.

Introduction: The article presents a linguistic image of the modern world based on a study on children performed using Stefan Baley’s method. The article follows up with a discussion of the theses of the author’s own research. The article presents selected research results. Research Aim: The research aims to understand better children’s and youth’s experiences using the abecadło method and to compare results with those published in 1947 by Stefan Baley’s research team. Method: The research was proceeded by the abecadło method suggested by Stefan Baley and used by his research team in 1945 and 1947. Results: The presented results respond to three elements: words-associations most commonly recalled by children (taking differences between younger and older groups into consideration); words-associations reflecting ongoing social-cultural changes (taking differences between younger and older groups into consideration); words considered as universal and independent from the political, cultural, social and economic context and separated from the age of researched groups. Conclusion: The research show that present-day children’s experiences can be grouped and presented as four types of associations: 1) the first one is created by mass media and modern technology; 2) the second one is created by geographic names and connected with nature ones: animals, plants etc.; 3) the third one is created by words related to human and animal proper nouns; 4) the fourth one is created by universal words.