Parafia rzymskokatolicka pw. św. Marcina w Nowym Mieście po II wojnie światowej na terenie USSR w świetle źródeł sowieckich

Artykuł ukazuje powojenne losy parafii pw. św. Marcina w Nowym Mieście, która przed II wojną światową leżała w granicach diecezji przemyskiej i należała do jednych z najstarszych (powstała przed 1419 r.). Niestety, na skutek nowej sytuacji politycznej znalazła się ona – podobnie jak znaczna część diecezji przemyskiej – w granicach Związku Radzieckiego, w którym władze komunistyczne prowadziły agresywną walkę z religią. Represje ateistycznego systemu dosięgły również rzymskokatolicką parafię w Nowym Mieście. Swoje przetrwanie i możliwość funkcjonowania w sowieckiej rzeczywistości zawdzięcza ona przede wszystkim postawie niezłomnego pasterza – ks. Jana Szeteli oraz grupie wiernych, którzy mimo opresyjnej polityki państwa wobec wierzących wzięli odpowiedzialność za utrzymanie jednej z ostatnich na tym terenie placówki duszpasterskiej. To właśnie o tych zmaganiach i heroicznej postawie ludzi opowiada artykuł. Bazuje on przede wszystkim na materiale źródłowym pochodzącym z Państwowego Archiwum Obwodu Lwowskiego we Lwowie i właśnie to stanowi o jego oryginalności, gdyż w zasadzie dokumenty te w bardzo nikłym stopniu (niektóre jako kopie przechowywane w kancelarii parafialnej) były wykorzystywane przy opisywaniu parafii w Nowym Mieście w okresie systemu komunistycznego bądź niezłomnej postawy jej duszpasterza – ks. Jana Szeteli.

This article examines the post-war fate of the Roman Catholic parish of St. Martin in Nowe Miasto, which before World War II was located within the boundaries of the Przemyśl diocese and was one of the oldest (founded before 1419). Unfortunately, as a result of the new political situation, it found itself, like a significant part of the Przemyśl diocese, within the borders of the Soviet Union, where the communist authorities waged an aggressive war against religion. The repressions of the atheistic system also reached the Roman Catholic parish in Nowe Miasto. It owes its survival and ability to function in Soviet reality primarily to the stance of the indomitable shepherd – Fr. Jan Szetela, and a group of believers who, despite the oppressive policy of the state towards believers, took responsibility for maintaining one of the last pastoral centers in this area. It is precisely about these struggles and the heroic stance of people that this article tells. It is based primarily on source material from the State Archive of the Lviv Region in Lviv, and this is what makes it original, as in fact these documents have been used to a very small extent (some as copies stored in the parish chancery) to describe the parish in Nowe Miasto during the communist system, or the indomitable stance of its pastor – Fr. Jan Szetela.