Znaczenie warunków geomorfologicznych dla powstania i współczesnego stanu wybranych torfowisk w środkowym odcinku doliny Widawki

Wśród form geomorfologicznych Kotliny Szczercowskiej znaczną powierzchnię stanowią równiny torfowe. W artykule przedstawione są trzy przykłady torfowisk, dwa z nich powstały w paleomeandrach Widawki, położonych w obrębie dna dolinnego, trzecie leży w obniżeniu na terasie nadzalewowej, otoczonym piaskami eolicznymi. Rozpoznana została miąższość utworów biogenicznych, a w wybranych profilach wykonano oznaczenia parametrów fizykochemicznych i wydatowano spągowe warstwy torfów. Akumulacja torfów rozpoczęła się w późnym vistulianie i trwała w holocenie. W torfowiskach położonych w dnie doliny odłożyły się głównie torfy niskie, zaś w torfowisku położonym w otoczeniu form eolicznych torfy przejściowe i wysoki. Położenie geomorfologiczne znajduje również odbicie we współczesnym stanie torfowisk, które leżą w brzeżnej części leja depresji powstałego w otoczeniu odkrywki węgla brunatnego.

In Szczerców Basin peatlands have a significant participation among geomorphological forms. The article presents three examples of peatlands, two of them are formed in palaeochannel of Wiawka river, in valley floor, third one is located in small depression in high terrace, surrounded by aeolian sands. Thickness of biogenic deposits were examined and in selected cores were measured basic physico-chemical parameters. The bottom of peat layers was dated of radiocarbon method. Accumulation of peat series was started in Late Vistulian and gone in Holocene. In peatlands located in valley floor peat was deposited in fens, in high terrace it was transitional and raised peatland. Geomorphological features are important for the modern situation of peatlands, because they lie in the marginal part of the depression of ground water table, caused by the opencast mine of brown coal.