„Bajecznie egzotyczne Polesie”? Reportaż z krainy tęsknych pieśni Maksymiliana Emmera w perspektywie ekokrytycznej

W 1936 r. pierwszym polskim filmem krótkometrażowym nagrodzonym na Festiwalu Filmowym w Wenecji zostało Polesie. Reportaż z krainy tęsknych pieśni w reżyserii Maksymiliana Emmera i ze zdjęciami Jerzego Maliniaka. Film doceniono za autentyzm, z jakim autorzy pokazali przyrodę i życie społeczne mieszkańców Polesia, podmokłej krainy we wschodniej części II Rzeczypospolitej. Zarówno spojrzenie twórców na Polesie, jak i odbiór dzieła przez krytyków opierały się na głęboko ugruntowanym przekonaniu, że to region niemal pierwotnej przyrody. Autor artykułu konfrontuje te wyobrażenia, żywe zresztą do dziś, z wynikami badań nad historią środowiskową Polesia, z których wynika, że z winy człowieka tamtejsze środowisko naturalne znajdowało się na skraju katastrofy. Ponadto wykorzystuje ten przykład jako pretekst do rozważań nad kwestią autentyzmu i autentyczności w tekstach kultury.

In 1936, a Polish short documentary Polesie directed by Maksymilian Emmer was awarded the silver medal at the Venice International Film Festival. The judges, as well as Polish film critics, praised work of the camera operator Jerzy Maliniak, particularly in landscape scenes. Among the critics, however, there were some controversies regarding the authenticity of how Polesie was portrayed. Some of them asserted that the movie was free from the idyllic convention, while the others thought that producers deliberately avoided showing what life really looked like in the poorest and most neglected areas of the country. The alleged primaveral character of nature in Polesie, as shown in the film, may also be challenged in the light of recent findings in the field of environmental history studies. The article argues that while Emmer and Maliniak did not show the real living conditions of indigenous population quite deliberately, they failed to recognize the real condition of local nature being lured by the common myth of fabulously exotic Polesie that thrived in Poland in interwar period.