Interdisciplinary research as a form of monument protection and preparation for the investment process on the example of the former Gdańsk Shipyard complex

The subject that is discussed in the article is a multidisciplinary study of a post-industrial building complex, which was carried out on the site of the former Gdańsk Shipyard. Its authors prove that in the case of complex objects of post-industrial heritage, the use of traditional schemes of description, assessment and valuation of a monument consisting in distinguishing primary and secondary materials for individual elements of the complex has serious limitations. Based on these experiences, the article presents a research model for an industrial complex that is a special example of a heritage site for which the oldest cultural layers do not constitute its greatest value. The authors of the article set themselves the goal of presenting the research method they created, based on strict adaptation to the specificity of the facility by means of, among others, recognition of the way it works, and especially the technological processes of the plant in the 1970s and 1980s, a period that had a special impact on the constitution of its status as an object of outstanding values. One of the procedures used in the research was the inclusion of specialists from the shipbuilding industry, historically associated with this particular industrial plant, in the work of the team. This allowed for a more complete identification of the resource in terms of technology and historically used production methods, as well as setting the framework for its protection and creating a conservation concept. The summary of the article presents the potential of using the presented research model in the design process on the example of an industrial facility prepared for the investment process (former Main Warehouse, the so-called U-Boat Hall).

Wielowarstwowe dziedzictwo działających do końca XX w. zakładów przemysłowych stwarza szczególne wyzwanie dla konserwatorów, projektantów i inwestorów. W procesie ochrony jego wartości, eksponowania walorów i zarządzania dobrem konieczne jest szersze rozpoznanie przekształceń technologii całego zakładu i poszczególnych funkcji jego budynków, ale też kontekstu niematerialnego dziedzictwa. Przykładem złożonego zespołu zabudowy zabytkowej jest dawna Stocznia Gdańska. Tematem artykułu są interdyscyplinarne badania kompleksu stoczni, w trakcie których opracowano metodę badawczą bazującą na kilku skalach analiz (w relacji z miastem, zespołem i obiektem). Oparto ją na dogłębnym rozpoznaniu sposobu działania stoczni w latach 70. i 80. XX w. Tamten czas ze względu na strajki robotnicze na terenie zakładu i powstanie NSZZ „Solidarność” miał szczególny wpływ na ukonstytuowanie się jej statusu jako dobra o wybitnych wartościach. Autorzy postawili sobie za cel zaprezentować wyniki szczegółowych badań zasobów kulturowych stoczni, do których włączono specjalistów branży stoczniowej historycznie związanych z tym konkretnym zakładem przemysłowym. W rezultacie powstały wieloaspektowe wytyczne konserwatorskie służące do wyznaczania ram ochrony zasobów kulturowych stoczni, prowadzenia na jej terenie prac konserwatorskich i inwestycyjnych (wzornik materiałów i barw). W podsumowaniu artykułu przedstawiono potencjał wykorzystania prezentowanego modelu badawczego w procesie projektowym na przykładzie obiektu przemysłowego przygotowywanego do procesu inwestycyjnego (dawny Magazyn Główny, tzw. Hala U-Bootów).