Autor proponuje koncepcję kategoryzacji dyskursów protestu. To zjawisko jest traktowane jako zintegrowane, funkcjonalnie spójne wydarzenie komunikacyjne o charakterze osądowym, oporowym i ultymatywnym, ufundowane na protestacyjnych aktach mowy. Struktura dyskursu w ujęciu autora składa się z czterech modułów, którymi są: warunki wstępne, akty mowy (illokucje), działania i towarzyszące doświadczenia. Za Z. Nęckim opisowi podlegają cztery charakterystyki dyspozycyjne dyskursów protestacyjnych. Protestacyjne akty mają charakter synkretyczny i zawierają trzy znaczenia illokucyjne: 1) negatywne wartościowanie antagonisty; 2) dezaprobatę antagonisty oraz 3) żądanie. Ponadto w dyskursie protestu występują komplementarne i opcjonalne akty mowy: argumentacja, uzasadnienie roszczeń, wygrażanie, wyśmianie antagonisty i in. Kolejny blok zachowań językowych to konstatacje, ekspozycje modalne (wyrażanie przekonań) i ekspresje. Działania w dyskursie protestu są skonfigurowane z aktami mowy na dwa sposoby: w dyskursach deklaracyjnych (np. w petycjach) akcent jest położony na oddziaływanie przez informację werbalną – w tej sytuacji działania mają charakter logistyczny (sporządzenie tekstu, zebranie podpisów, przekazanie petycji do adresata, monitorowanie stanu rozpatrzenia itd.). Drugi typ występuje w wypadku dyskursów oporowych, np. akcji ulicznych – takich jak wiece, pochody, demonstracje, strajki okupacyjne, flash moby, bojkoty. Moduł doświadczeń zawiera trzy kategorie, takie jak: uwydatnione doświadczanie statusów społecznych i tożsamości obu stron, ekscytacja za sprawą poczucia integracji, solidarności i przełamania lęków, kompleksów wewnętrznych oraz frustracja i poczucie potrzeby rozładowania psychicznego poprzez sublimację (tzn. zastępcze formy wywołania przyjemności i satysfakcji protestujących). Autor przedstawia również przegląd najważniejszych kierunków badawczych w tym zakresie, które dzieli na dwa nurty: analizy typu case study i badania profilowe. Omówiono trzy perspektywy badawcze: 1) etnometodologiczno-interakcyjną, dotyczącą kulturowo usytuowanych procesów komunikacyjnych; 2) społeczno-praktyczną, odnoszącą się do opisywania zjawisk komunikacyjnych w świetle ich powiązań z systemem społecznym, z uwagi także na kontekst historyczny; 3) medialną, polegającą na analizie znaków i sposobów ich przekazywania.
The author proposes a framework for the categorization of protest discourse. This phenomenon is treated as an integrated, functionally coherent communication event of a judgmental, resistance, and categorical character, founded on protest speech acts. The structure of the discourse, in the author’s view, consists of four modules: prerequisites, speech acts (illocutions), actions, and accompanying experiences. After Z. Nęcki, four dispositional characteristics of protest discourses are described. The protest speech acts are syncretic in nature and contain three illocutionary meanings: 1) negative evaluation of the antagonist; 2) disapproval; and 3) demand. In the discourse of protest, there are also complementary and optional speech acts: argumentation, justification of claims, threatening, mocking the antagonist, etc. Another set of verbal actions are statements, modal exposures (expressing beliefs), and expressions. The actions in the protest discourse are coordinated with the speech acts in two ways: in declaratory discourses (e.g. in petitions) the emphasis is placed on influencing through verbal information – in this situation the actions are logistic (preparing a text, collecting signatures, handing over the petition to the addressee, status monitoring, etc.). The second type occurs in the case of resistance discourses, e.g. street actions, such as rallies, parades, demonstrations, occupation strikes, flash mobs, or boycotts. The experiential module includes three categories: an emphasized experience of both sides’ social statuses and identities; excitement due to a sense of integration, solidarity and overcoming fears and internal complexes; frustration and a sense of the need for mental discharge through sublimation (i.e. substitute ways of inducing pleasure and satisfaction in protesters). The author also presents an overview of the most important research directions in this area, dividing them into two trends: case study analysis, and profile research. three research perspectives were discussed: 1) ethnomethodological and interactive, concerning culturally situated communication processes; 2) socio-practical, concerning the description of communication phenomena in the light of their connections with the social system, also taking into account the historical context; 3) representative, consisting of the analysis of signs and the methods of their transmission (especially with the involvement of media instruments).
