Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie

Rada Bezpieczeństwa NZ przeszła znaczącą ewolucję po zakończeniu zimnej wojny. Objęła ona trzy wymiary: przedmiot działania, instrumenty oraz procedurę. Coraz szerszemu ujmowaniu zagrożeń pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego towarzyszyły zmiany w zakresie środków i metod działania, które znacząco wyszły poza katalog określony w Karcie NZ. Szczególne znaczenie mają nowe kompetencje Rady o charakterze normatywnym oraz quasi-sądowniczym. Rozrost kompetencji Rady Bezpieczeństwa w wymiarze przedmiotowym i operacyjnym pozwala wyciągnąć wniosek o niewątpliwym rozroście "władzy" tego organu, a równocześnie stwarza problem jego legitymizacji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skład Rady, który obejmuje pięciu stałych członków z prawem weta oraz 10 niestałych, wybieranych co 2 lata według zasady sprawiedliwego podziału geograficznego, bez takiego prawa, nie odpowiada obecnemu układowi sił i rozkładowi interesów. Ponadto sama procedura funkcjonowania Rady jako organu zamkniętego przed światem, pozbawionego faktycznie kontroli, pracującego przy braku transparentności podważała jego wiarygodność, tym bardziej że jego decyzje wiążą wszystkie państwa. Podejmowane dotąd próby całościowej zmiany tego stanu nie zakończyły się sukcesem, natomiast skuteczne okazały się działania na rzecz poprawy funkcjonowania Rady, zmniejszenia deficytu demokratycznego, zwiększenia przejrzystości i transparentności oraz włączenia podmiotów trzecich w procesy decyzyjne. Artykuł analizuje ujęcie Rady w Karcie NZ, następnie omawia procesy wzrostu jej aktywności i kompetencji przedmiotowej oraz rozszerzania zakresu i zróżnicowania środków. Podejmuje też kwestię zmiany w zakresie procedury, będące próbą usprawnienia funkcjonowania i "demokratyzacji" tego organu.(abstrakt oryginalny)

The UN Security Council has considerably evolved since the end of the Cold War. This evolution has covered three dimensions: the object of activity, instruments and procedure. The increasingly broader definition of threats to international security and peace were accompanied by changes in terms of the means and measures used, which went substantially beyond what was specified in the UN Charter. The new normative and quasi-judicial competences of the Council are of particular importance. The development of the Security Council's competences as regards its scope of activity and operation justifies the conclusion that the power of this body has 'expanded', but at the same time it gives rise to the problem of legitimacy. There is no doubt that the composition of the Council, which includes five permanent members with veto power and ten non-permanent members, elected every two years in accordance with the principle of fair geographical representation and having no veto power, does not reflect the current distribution of power and interests. Moreover, the very procedure of the Council, as a body that is closed off from the world, subject to virtually no control and working without proper transparency, has undermined its credibility, even more so given that its decisions are binding to all countries. So far the attempts to comprehensively change this state of affairs have failed; there was some success, however, in improving the functioning of the Council, decreasing the democratic deficit, increasing transparency and including third parties in the decision-making processes. The article analyses how the Council is presented in the UN Charter and then analyses the processes of increasing the scope of activity and competences as well as of expanding and diversification of measures. It also addresses the issue of procedural change aimed at streamlining the functioning and democratisation of this body.(original abstract)