Z urzędem proboszcza istotowo związana jest pasterska troska o powierzoną mu wspólnotę wiernych. Oznacza to, że do spełnienia swej misji został on powołany na podstawie uczestniczenia razem z biskupem w kapłaństwie Chrystusa i powierzonego sobie urzędu. Z tej racji proboszcz cieszy się w prawie określoną stabilnością, która ma na celu ścisłe i trwałe związanie go z powierzonym mu ludem, mobilizowanie go do ofiarnej i owocnej pracy duszpasterskiej. Jednakże stabilność ta nie ma charakteru bezwzględnego. Stąd też prawodawca kodeksowy zniósł urząd proboszcza nieusuwalnego, ponadto proboszcz swego urzędu nie sprawuje w sposób autonomiczny i bez żadnej zależności, lecz z upoważnienia biskupa diecezjalnego, który z mocy prawa Bożego jest pasterzem Kościoła partykularnego. Ze względu na dobro wiernych albo konieczność lub pożytek Kościoła albo też inne okoliczności życiowe tenże prawodawca przewiduje kilka sposobów utraty urzędu proboszcza. Na podstawie norm ogólnych urząd kościelny, w tym także urząd proboszcza, traci się po upływie czasu, po osiągnięciu określonego prawem wieku, na skutek rezygnacji, przeniesienia, usunięcia, a także pozbawienia. Naturalną przyczyną utraty każdego urzędu kościelnego jest śmierć osoby go piastującej. Pomimo tych postanowień prawodawca kościelny dla urzędu proboszcza odrębnie określa sposoby utraty, zaliczając do nich usunięcie lub przeniesienie dokonane zgodnie z przepisami prawa, zrzeczenie się dla słusznej przyczyny oraz upływ czasu. Szczególnie w przypadku usunięcia lub przeniesienia przewiduje specjalne procedury administracyjne. Chodzi nie o karne, lecz czysto administracyjne usunięcie lub przeniesienie proboszcza do innej parafii lub na inny urząd, ze względu na dobro wiernych. Wyodrębnienie tych dwóch procedur, które są znane w Kościele od dawna, wynika przede wszystkim z doniosłej roli, jaką w życiu wspólnoty parafialnej ma do spełnienia proboszcz oraz z faktu stałości jego urzędu. Procedury te mają na celu wyeliminowanie sytuacji, w której określone nadużycia ze strony proboszcza mogłyby pozbawić wiernych dóbr duchowych, do których mają prawo, nie pomijając też dobra proboszcza. Wszystkie sposoby utraty urzędu proboszcza, oprócz skutków szczegółowych określonych przez prawodawcę, powodują wakat parafii.
The pastoral care for the community of the faithful entrusted to parish-priest is essentially connected with the office of the pastor. This means that the parish priest is called to fulfill his mission because of his participation in the priesthood of Christ and the office entrusted to him by the bishop. Therefore, he performs this office not autonomously and without any dependence, but under the authority of the diocesan bishop, who, by virtue of God's law, is a shepherd of the particular Church. For the sake of the faithful, the church legislator foresees several ways of losing the office of parish priest.
The author in this article discusses this very complex issue. Based on general norms, the church office, including the office of a parish priest, is lost after the lapse of time, after reaching the legal age, because of resignation, transfer, removal and deprivation. The natural reason for the loss of every church office is the death of the person holding it. Despite these provisions, the church legislator for the office of the parish priest separately determines the ways of loss, including the removal or transfer made in accordance with the law, waiver for a just cause and the passage of time. Particularly in the event of removal or transfer, it provides for special administrative procedures. The separation of these two procedures is primarily due to the important role that the parish priest has to fulfill in the life of the church community and the fact of the durability of his office. The role of these procedures is elimination of the possible abuses by the priest, which could deprive the parishioners of the spiritual goods to which they are entitled, without omitting the good of the priest. All ways of losing the office of parish priest, apart from the particular effects specified by the legislator, result in the vacancy of the parish.
