Wątki ekologiczne w prozie modernistów

U schyłku XIX wieku wraz z narastającymi nastrojami dekadenckimi, pesymistyczną filozofią Schopenhauera, krytyką wielkich aglomeracji przemysłowych w literaturze pojawiły się utwory, w których moderniści zaczęli dostrzegać destrukcyjny wpływ cywilizacji przemysłowej na środowisko naturalne. Przestrzeń miasta utożsamiana była z demoralizującym siedliskiem zła, a jej wizerunek często opisywano w konwencji turpistycznej. Unoszący się dym z kominów fabryk, rzeki zatrute toksycznymi substancjami pochodzącymi z fabryk stały się symptomem nadchodzącej katastrofy ekologicznej. Moderniści poszukiwali zatem azylu w utopiach agrarnych, w których to życie człowieka zostało wpisane w odwieczny porządek panujący w naturze. Coraz częściej do głosu dochodziły marzenia o powrocie do epoki preindustrialnej. Utwory modernistów odczytywane dzisiaj z perspektywy ekokrytycznej okazują się niezwykle aktualne. Uchwycony kres cywilizacji europejskiej wydaje się mieć szerszy wymiar, gdyż w katastroficznych wizjach pisarze dostrzegli kruchość egzystencji nie tylko człowieka, ale również świata natury.

At the end of the nineteenth century, along with the growing decadent moods, the pessimistic philosophy of Schopenhauer, and the criticism of large industrial agglomerations, in literature appeared works in which modernists began to notice the destructive influence of the industrial civilization on the natural environment. The city space was identified with the demoralizing habitat of evil, and its image was often described in the turpistic convention. Smoke rising from factory chimneys, rivers poisoned with toxic substances from factories became symptoms of an impending ecological disaster. Therefore, modernists sought refuge in agrarian utopias, in which human life was inscribed in the eternal order in nature. Dreams of returning to the preindustrial era were increasingly heard. Modernist works read today from an ecocritical perspective turn out to be extremely topical. The captured end of European civilization seems to have a wider dimension, in catastrophic visions the writers have noticed the fragility of existence not only of man but also of the natural world.