Changer ses manières de faire agir autrui à l’occasion d’expériences significatives : le cas de managers

Les attitudes envers autrui de sujets adultes ou de personnes ayant une position forte dans la vie professionnelle sont souvent considérées comme difficiles à changer. On constate cependant que dans certaines circonstances, notamment à l’occasion d’expériences significatives dans leur propre trajectoire, des changements importants d'attitude peuvent survenir dans leur manière de gérer et faire gérer leurs interactions avec autrui. Avec un travail empirique portant sur les témoignages de ces managers sur leurs interactions avec autrui, nous illustrons les processus et les activités qui caractérisent ce changement de soi dans la relation avec les autres. Si l’apprentissage peut être considéré comme une « transformation d’habitude d’activité » (Barbier 2011 : 32), nous sommes convaincue qu’une expérience significative peut déclencher un processus de changement dans les apprentissages dédiés aux compétences humaines qui permettent aux managers de s’adapter à diverses situations multipliées par le nombre de rôles qu’ils jouent dans chaque situation.

Wielu badaczy z obszarów zarządzania i edukacji stawia pytanie o to, jak kształtować kompetencje menadżerów. Wydaje się ważne przestudiowanie tego procesu, w którym dorośli uczą się przywództwa, kierowania innymi, zmieniając sposoby oddziaływania na drugiego i tym samym nabywając humanistycznych kompetencji w realizowaniu aktywności menadżera. Celem tego artykułu jest przedstawienie czytelnikom wybranych sytuacji, w których można zaobserwować istotne zmiany w sposobach oddziaływania na innych. Na podstawie materiałów empirycznych zebranych wśród dorosłych, na temat ich interakcji z innymi, opisano procesy i aktywności charakteryzujące zmiany menadżerów jako siebie samych, w relacjach z innymi. Odnosząc się do teorii ugruntowanej i podejścia Szkoły Chicagowskiej, zastosowano metodę indukcyjną i jakościową, stanowiącą pogłębione badania z kadrą kierowniczą posiadającą przeżycia takich znaczących doświadczeń. Badanie opierało się na identyfikacji czterech typów informacji: dawny sposób postępowania, zrekonstruowany sposób postępowania, doświadczenie znaczące, nauka płynąca z tego doświadczenia. Rezultaty badania przedstawione w tym artykule pozwalają lepiej zrozumieć różnicę między stopniowym uczeniem się w toku profesjonalizacji/przygotowania do zawodu a uczeniem się poprzez rekonstrukcję sposobów oddziaływania menadżerów na drugiego. Pozwoliły także zaobserwować, że okoliczności/kontekst tych zmian zależy od dwu typów czynników. Są nimi: emocje generowane poprzez interakcje, które wpływają wręcz na byt/istnienie menadżerów oraz zaangażowanie menadżerów w refleksję nad danym doświadczeniem. W konkluzji artykułu wskazuje się na nowe perspektywy działania i badań w obszarze kształcenia, profesjonalizacji i wykonywania zawodu menadżera.

Attitudes towards others of adult subjects or of people with a strong position in professional life are often considered difficult to change. However, in certain circumstances, especially during significant experiences in their own trajectory, significant changes in attitude can occur in the way they manage and get to manage their interactions with others. Through empirical work on the testimonies of these managers regarding their interactions with others, we illustrate the processes and activities that characterize changes of self in relation with others. If learning can be considered as a “transformation of activity habits” (Barbier 2011: 32), we are convinced that a significant experience can trigger a process of change in learnings dedicated to human competencies that allows managers to adapt themselves to various situations multiplied by the number of roles they play in each situation.