Potencjał kognitywno-kulturowy dzielnicy a innowacyjne strategie rehabilitacji w kontekście społecznej indywidualizacji. Studium przypadku: Mouraria, Lizbona

Celem opracowania jest przedyskutowanie możliwości wykorzystania potencjału kognitywno-kulturowego dzielnicy w procesach rehabilitacji przestrzeni publicznej w zdegradowanych obszarach miejskich. Istotne jest aby omówić, co oznacza pojęcie innowacyjności we współczesnych strategiach rehabilitacyjnych, w jaki sposób zmienia się dynamika między państwem a społeczeństwem obywatelskim oraz gdzie jest miejsce kultury i tożsamości w innowacyjnych procesach rehabilitacji struktur miejskich. Celowe jest również przeanalizowanie, w jaki sposób trend społecznej indywidualizacji może wpływać na zmiany w przestrzeni publicznej oraz w jaki sposób można go wykorzystać do poprawy jakości tej przestrzeni. Teoria Złożoności Miast (CTC – complexity theories of cities) Petera Alena [Allen, Sanglier 1981] opisuje miasto jako otwarty, złożony system bottom-up, który jest w stanie funkcjonować w chaosie, a późniejsze stwierdzenie Portugaliego dodaje, że miasto to system podwójnie złożony (dual compex system), składający się z elementów, z których każdy jest systemem złożonym, indywidualnym i nieprzewidywalnym. Bazując na powyższej teorii, w opracowaniu sygnalizowana jest potrzeba uznania indywidualności, różnorodności i nieprzewidywalności, jako niezbędnych elementów składowych współczesnych strategii rehabilitacyjnych. W pracy zostanie przeanalizowane studium przypadku strategii rehabilitacyjnej w kulturowo zróżnicowanej dzielnicy i postawione zostaną pytania dotyczące wymagań wobec tworzenia innowacyjnych strategii rehabilitacyjnych w świetle potencjału kognitywno-kulturowego zindywidualizowanego społeczeństwa. Zastosowana metodologia polegała na dogłębnej analizie literatury przedmiotu, analizie oficjalnych dokumentów dotyczących planu rehabilitacji QREN MOURARIA, przeprowadzeniu wywiadu pogłębionego z koordynatorem dzielnicy Mouraria, analizie danych statystycznych INE (Instituto Nacional de Estatistica), przeprowadzeniu ankiety środowiskowej na grupie 49 mieszkańców dzielnicy oraz zgromadzeniu dokumentacji fotograficznej.

This paper deals with the issue of sustainable urban rehabilitation interventions in city cores focused on value creation through culture-led development as a tool for building a cognitive city. The objective is to analyze cases of rehabilitation of public space by culture-led interventions implemented in co-operation with communities and social organizations, indicating a new citizenship model where communities are a part of a creative urban governance. In the current socioeconomic situation cities face the challenge of adaptation to changing demands on the space quality and services provision in connection to cultural trends influencing the expectations of society. It is vital to acknowledge that community constitutes the cognitive network which fuels the innovative transformation of urban space adapted to their particular needs. Therefore it is particularly important to identify and describe culturally and socially innovative models of urban rehabilitation processes which will modify the face of the future city and to analyze them in light of the mass individualization paradigm. Case study analysis presented in the paper, neighborhood of Mouraria in Lisbon, Portugal, constitutes a part of an ongoing research and is an example of a culture-led urban rehabilitation strategy. Study describes the culture-led public space rehabilitation along with community identity strengthening applied in the process of urban rehabilitation of the neighborhood. The analysis serves the goal of investigating creative possibilities existing within active citizen networks which may serve as ‘open source’ databases, facilitating innovative change in the urban environment. The main aim is to analyze the place image enhancement and engagement of community networks as well as their influence on the shape and functioning of public space.