The article is a modified and slightly expanded version of the introduction to my book From Chaadayev to Solovyov. Russian Modern Thinkers between East and West, to be published in autumn 2022 by Peter Lang. Due to the exceptional circumstances in which this introduction article was written – and I mean, of course, the criminal war against Ukraine, unleashed by Putin on February 24, 2022 – in the above text, I try to present the general history of 19th-century Russian philosophical thought from the perspective of their attitude to both the universal humanist tradition of Europe and to militarist nationalism in Russia, often with a religious overtone. It is from this point of view that I consider in turn the essence of the worldview of Peter Chaadayev, Aleksandr Herzen, Nikolai Chernyshevsky, Feodor Dostoyevsky, and – most extensively – Vladimir Solovyov. In the background of all these thinkers, I also refer to Putin’s criminal “Orthodox worldview” and consider the essence of Alexander Solzhenitsyn’s philosophical and political thought in general, especially with regard to Ukraine and the European Enlightenment. An important place in this article is my discussion, but also a polemic – sometimes even fundamental – with some views on Russian thought, history, and politics by Andrzej Walicki, who died in July 2022.
Статья представляет собой модифицированный и расширенный вариант введения к моей книге From Chaadayev to Solovyev. Russian Modern Thinkers between East and West, которая выйдет осенью 2022 года в Издательстве Питера Ланга. В связи с исключительными обстоятельствами, в которых была написана эта статья-введение, – а я имею в виду, конечно, преступную войну против Украины, развязанную Путиным 24 февраля 2022 года, – в вышеприведенном тексте я пытаюсь представить общую историю русской философской мысли 19-го века с точки зрения ее отношения как к общечеловеческой гуманистической традиции Европы, так и к милитаристскому национализму в России, часто с религиозной окраской. Именно с этой точки зрения я последовательно рассматриваю сущность мировоззрения Петра Чаадаева, Александра Герцена, Николая Чернышевского, Николая Данилевского и — наиболее широко — Владимира Соловьева. На фоне этих мыслителей я также отношу к преступному «православному мировоззрению» Путина и рассматриваю сущность философско-политической мысли Александра Солженицына. Важное место в этой статье занимает мое обсуждение, а также полемика, иногда даже принципиальная, с некоторыми взглядами на русскую мысль Анджея Валицкого, умершего в июле 2022 года.
Artykuł stanowi zmodyfikowaną i rozszerzoną wersję wstępu do mojej książki From Chaadayev to Solovyev. Russian Modern Thinkers between East and West, mającą się ukazać jesienią 2022 roku w wydawnictwie Peter Lang. Ze względu na wyjątkowe okoliczności, w których ten wstęp-artykuł powstawał – a mam tu na myśli, oczywiście, zbrodniczą wojnę przeciw Ukrainie, rozpętaną 24 lutego 2022 przez Putina – staram się w powyższym tekście ukazać ogólnie dzieje rosyjskiej myśli filozoficznej XIX wieku z perspektywy ich stosunku zarówno do uniwersalnej tradycji humanistycznej Europy, jak i do militarystycznego nacjonalizmu w Rosji, jakże często o zabarwieniu religijnym. Z tego właśnie punktu widzenia rozważam kolejno istotę światopoglądu Piotra Czaadajewa, Aleksandra Hercena, Nikołaja Czernyszewskiego, Fiodora Dostojewskiego oraz – najbardziej obszernie – Władimira Sołowjowa. Na tle tych myślicieli odnoszę się także do zbrodniczego „prawosławnego światopoglądu” Putina oraz rozważam istotę myśli filozoficzno-politycznej Aleksandra Sołżenicyna. Ważne miejsce w tym artykule zajmuje moja dyskusja, ale i polemika – niekiedy nawet fundamentalna – z niektórymi poglądami na myśl rosyjską, autorstwa zmarłego w lipcu 2022 roku Andrzeja Walickiego.
