Konstytucyjne ograniczenie politycznego pluralizmu i koncepcja militant democracy. Rozważania na przykładzie procesu świętojurskiego (1922/1923)

Zawarta w art. 13 Konstytucji RP z 1997 r. idea ograniczenia politycznego pluralizmu stanowi przejaw realizacji koncepcji demokracji zdolnej do obrony (militant democracy). Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, w myśl której odbywający się we Lwowie na przełomie lat 1922 i 1923 proces komunistów (tzw. proces świętojurski) można traktować jako historyczne doświadczenie, które koncepcyjnie było elementem rozwoju teorii demokracji zdolnej do obrony, a poprzez to także koncepcji ograniczenia politycznego pluralizmu. Zagadnienia te posiadają wszelkie cechy uniwersalności, ponieważ o ile nie powinno budzić wątpliwości, że system demokratyczny musi posiadać skuteczne środki do swojej ochrony, to już odpowiedź na pytania o zakres tych środków i ich skuteczność ciągle pozostaje otwarta. Ponadto, zmieniająca się rzeczywistość polityczna, prawna i społeczna wymusza prowadzenie tych rozważań w sposób permanentny, tak aby paradoksalnie, dla swojego dobra demokracja w sposób niezamierzony i niepostrzeżony nie przekształciła się w system autokratyczny.

The concept of political plurality limitation specified in Article 13 of the Constitution of the Republic of Poland of 1997 constitutes a manifestation of the militant democracy concept implementation. The purpose of the paper is to verify the hypothesis stating that the East Galicia Communist Party trial that took place in 1922/23 can be treated as historical experience that was conceptually an element of development of the militant democracy theory and thus also of the concept of political pluralism limitation. These notions have all the features of universality, because despite there being no doubt that a democratic system should have effective militant measures, the answer to the questions on the scope of these measures and their effectiveness remains open. Furthermore, the ever-changing political, legal and social reality permanently coerces such deliberations, in order to prevent, paradoxically and for its own good, democracy from unintendedly and inconspicuously transforming into an autocratic system.