Model relacji między państwem a związkami wyznaniowymi na Ukrainie – aspekt prawny

Celem publikacji jest dokonanie charakterystyki modelu relacji między państwem a związkami wyznaniowymi na Ukrainie. Po uzyskaniu przez Ukrainę niepodległości w 1991 r. konieczne było uregulowanie zagadnień związanych z funkcjonowaniem związków wyznaniowych zgodnie ze standardami demokratycznymi. Model rozdziału państwa od związków wyznaniowych, jaki został przyjęty w Konstytucji Ukrainy, stanowi uwieńczenie przemian ustrojowych. Co więcej, w Konstytucji Ukrainy przewidziane zostały gwarancje wolności sumienia i wyznania, oparte na standardach międzynarodowych wynikających z Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. Zgodnie z artykułem 35 Konstytucji Ukrainy każdy ma prawo do wolności światopoglądowej oraz wyboru religii. Prawo to obejmuje: wolność wyznawania jakiejkolwiek religii lub nie wyznawania żadnej, swobodne uprawianie w sposób indywidualny lub zbiorowy kultów religijnych i praktykowanie obrzędów rytualnych czy prowadzenie działalności religijnej. Korzystanie z tego prawa może być ograniczone przez ustawę wyłącznie gdy przemawia za tym interes ochrony porządku publicznego, zdrowia i moralności ludności lub ochrony praw i wolności innych osób. Należy zauważyć, że przedmiotowe prawo koreluje z przepisami konstytucyjnymi dotyczącymi „różnorodności ideologicznej” życia społecznego na Ukrainie, gdzie państwo nie może uznać żadnej ideologii za obowiązkową – art. 15 Konstytucji. Jednakże istnieje tradycyjnie znaczący wpływ instytucji religijnych na stosunki społeczne, wydarzenia polityczne, co tłumaczy się historycznym znaczeniem związków wyznaniowych w życiu ludów słowiańskich i specyfiką mentalności narodowej, której głównym składnikiem jest duchowość religijna. Autor w przedmiotowej publikacji dokonuje analizy systemu prawnego. W artykule omawiane są także wybrane problemy związane z praktycznym stosowaniem przepisów prawnych.

The purpose of the publication is to characterize the model of relations between the state and religious organizations in Ukraine. After Ukraine gained independence in 1991, it was necessary to regulate issues related to the functioning of religious organizations in accordance with democratic standards. The model of separation adopted in the Constitution of Ukraine is the culmination of political changes. However, the Constitution of Ukraine provides for guarantees of freedom of conscience and religion, based on international standards arising from the International Covenant on Civil and Political Rights of 1966 and the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of 1950. Pursuant to Article 35 of the Constitution of Ukraine, everyone has the right to ideological freedom and to choose a religion. This right includes: freedom to profess any religion or not profess religion, freely cultivate religious or ritual cults individually or collectively, and conduct religious activities. This right may be restricted only if it is in the interest of protecting public order, health and morality of the population, or protecting the rights and freedoms of others. It should be noted that the law in question correlates with the constitutional provisions regarding the “ideological diversity” of social life in Ukraine, where the state cannot make any ideology compulsory – Art. 15 of the Constitution. Nevertheless, there is traditionally a significant influence of religious institutions on social relations, political events, which is explained by the historical significance of churches and religious organizations in the life of Slavic peoples and the specificity of the national mentality, the main component of which is religious spirituality. The author in this publication analyzes the legal system. The article also discusses selected problems related to the practical application of legal provisions.