Niemieckie oświecenie a wiara we wszechmoc rozumu ludzkiego

Artykuł jest próbą korekty mitu o wierze niemieckiego oświecenia we wszechmoc rozumu. Autorka, odwołując się do koncepcji zła metafizycznego (malum metaphysicum) stworzonej przez G.W. Leibniza, ukazuje, że również późniejsi chronologicznie filozofowie: Ch. Wolff, Ch. Gottsched, A.G. Baumgarten i G.F. Meier konsekwentnie budowali swą refleksję metafizyczną w oparciu o koncepcję Leibniza. Pod pojęciem malum metaphysicum Leibniz i pozostali filozofowie niemieckiego oświecenia rozumieli naturalne ograniczenie władz poznawczych człowieka, także rozumu. Wszechmoc była predykatem Boga. Samo używanie terminu „zło metafizyczne” wyklucza wiarę we wszechmoc rozumu ludzkiego, natomiast w tradycji Leibniza filozofowie zakładali możliwość doskonalenia wyższych (rozum) i niższych (zmysły) władz poznawczych człowieka. Jedną z możliwości doskonalenia poznania zmysłowego i przezwyciężenia malum metaphysicum była stworzona przez Baumgartena estetyka jako gnoseologia inferior i ars pulchre cogitandi.

Based on the texts of philosophers (such as Georg Wilhelm Leibniz, Christian Thomasius, Christian Wolff, Alexander Gottlieb Baumgarten, Georg Friedrich Meier), the author has analyzed the trend that make up the notion of the Enlightenment: the enlightenment paradigm gnoseology imperfections of human cognitive powers that Leibniz called as malum metaphysicum (Théodicée). This assumption contradicts the currently widespread thesis-myth of the faith of the Enlightenment in the omnipotence of human reasoning. This paradigm of Leibniz takes Wolff, his students Johann Christoph Gottsched and A.G. Baumgarten, the founder of aesthetics. Awareness of the imperfections of a human cognitive apparatus on the one hand and the belief in the possibility of its improvement on the other hand has allowed Leibniz to formulate the postulate to create a “logic of sense cognition”, science analogous to a classical logic. This postulate is repeated by Wolff and his students, but only Baumgarten forms the basis of aesthetics, that is called gnoseologia inferior and ars pulchre cogitandi. In the opinion of the author, aesthetics is the only form available to the human being to overcome the metaphysical evil.