Makrosystemowe i indywidualne źródła kształtujące kulturę. Refleksje nad problemem i ich implikacje pedagogiczne

W prezentowanym tekście dokonano analizy i pedagogicznej interpretacji dwóch wymiarów ujęcia źródeł kulturotwórczych: makrosystemowego i indywidualnego. W pierwszym wymiarze mieszczą się procesy i zjawiska destabilizujące życie społeczno-kulturowe. To ujęcie źródeł kulturotwórczych można odnaleźć w niektórych wątkach refleksji Andrzeja Wiercińskiego, Rogera Caillois, Mieczysława Porębskiego, Victora Turnera oraz Józefa Kozieleckiego. Ucieleśnieniem źródeł kulturotwórczych w wymiarze indywidualnym jest jednostka i jej potencjał do realizowania się w roli twórcy kultury. Do tego ujęcia źródeł kulturotwórczych nawiązywali, wskazując niektóre cechy potencjalnych twórców kultury, przedstawiciele polskiej pedagogiki kultury: Zygmunt Mysłakowski, Bogdan Suchodolski, Florian Znaniecki oraz dwaj autorzy: Tadeusz Paleczny i Piotr Koprowski, którzy w swoich tekstach przedstawili bardziej szczegółowy opis cech jednostki predysponowanej do tego, by być twórcą kultury. W próbie pedagogicznej interpretacji obydwu ujęć źródeł kulturotwórczych uzasadniono sens jej powiązania z pewnymi aspektami egzystencjalnego ukierunkowania edukacji wzmacniającej rolę samowychowania w pokonywaniu drogi do twórczego uczestnictwa w kulturze.

In the presented text, an analysis and pedagogical interpretation of two dimensions of the approach to culture-forming sources was made: the macrosystemic and the individual. The first dimension includes processes and phenomena destabilizing the socio-cultural life. This approach to culture-forming sources can be found in some threads of the reflections of Andrzej Wierciński, Roger Caillois, Mieczysław Porebski, Victor Turner and Józef Kozielecki. The embodiment of culture-creating sources in the individual dimension is the individual and his potential to fulfill himself as the creator of culture. Representatives of the Polish pedagogy of culture: Zygmunt Mysłakowski, Bogdan Suchodolski, Florian Znaniecki and two authors: Tadeusz Paleczny and Piotr Koprowski, in their texts presented a more detailed description of the features of an individual predisposed to this to be the creator of culture. In the pedagogical interpretation of both approaches to culture-creating sources, reference was made to the existential orientation of education that strengthens the role of self-education in overcoming the path to creative participation in culture.