Geschichte aus alten Zeiten versus Gefühlte Opfer. Zum Unbehagen an deutscher Erinnerungskultur in Iris Hanikas Das Eigentliche (2010)

Opowieść z zamierzchłych czasów versus Współodczuwanie z ofiarą. O dyskomforcie niemieckiej pamięci w powieści Iris Haniki Istota rzeczy (2010) Iris Hanika stosuje w swojej powieści zasady krytyki ideologicznej, poprzez które ujawnia mechanizmy nadawania znaczeń we współczesnych aktach pamięci. Powieść Haniki koncentruje się wokół dwóch różnych tendencji semantyki pamięci o Szoa. Z jednej strony demaskuje ona, poprzez postać melancholijnego archiwisty, mitologizację dyskursu pamięci, której zasadniczym punktem jest pozbawianie pierwotnego sensu aktów komunikacji dotyczących Zagłady. Z drugiej strony znużony tzw. biznesem Szoa bohater próbuje wydostać się poza tradycyjne ramy pamięci instytucjonalnej i w swej tęsknocie za autentycznymi wspomnieniami usiłuje wzbudzić w sobie empatię w stosunku do Zagłady. Geschichte aus alten Zeiten versus Gefühlte Opfer. Zum Unbehagen an deutscher Erinnerungskultur in Iris Hanikas Das Eigentliche (2010) Iris Hanika verwendet in ihrem Roman Das Eigentliche einen ideologiekritischen Ansatz, mit dem sie die verborgenen Mechanismen der Bedeutungszuweisung in aktuellen Erinnerungshandlungen offen legt. Das literarische Projekt Hanikas verfolgt in dieser Hinsicht zwei strukturell gegenläufige Tendenzen der Gedächtnissemantik über die Shoah: Zum Einen entlarvt es mit der Figur des melancholischen Archivars die Mythologisierung der Gedächtnisdiskurse, deren Kern die Sinnentleerung der Aussagen über die Shoah bildet. Andererseits verlässt der des Shoah-Business überdrüssige Protagonist die gut eingeübten Bahnen des institutionellen Gedenkens und bemüht sich in seiner Sehnsucht nach authentisch-wahrer Empfindung um Empathisierung und Betroffenheit in Bezug auf die Vernichtung der Juden.

In her novel Das Eigentliche Iris Hanika applies ideological criticism strategies to cover the mechanism of transmitting the meaning which are inherent to the current memory acts of Shoah. Hanikas novel focuses on two different sorts of memorial semantics. On the one hand the author covers by the figure of the melancholic archivist the mythologisation of the Shoah discourse which manifests in the process of losing of genuine sense of the contemporary communication about Shoah. On the other hand the protagonist who seems to be grown tired of the ‘Shoah business’ makes an attempt in breaking out of the institutional remembering frames. In his longing for an authentic remembering he tries to evoke the empathy for annihilation of the European Jews.