Wybrana problematyka wywiadów i rozmów operacyjnych

W artykule, na podstawie analizy przypadku z praktyki, przedstawiono najważniejsze aspekty prowadzenia rozmów podczas czynności operacyjno-rozpoznawczych. Wywiad operacyjny został przeprowadzony ze sprawcą zabójstwa 18-letniej licealistki podczas wykonywanych czynności służbowych. Autorzy wskazali na najważniejsze elementy rozmowy niezbędne do rzetelnego jej przeprowadzenia w praktyce, z uwzględnieniem barier i przeszkód, które w rzeczywistości mogą się pojawić. Zaletą tej rzadko spotykanej publikacji jest to, że wykorzystano autentyczny przebieg rozmowy operacyjnej w celu podzielenia się doświadczeniem autorów zarówno z młodymi, jak i doświadczonymi funkcjonariuszami oraz prokuratorami. Podczas rozmowy wykorzystano najnowsze osiągnięcia praktyczne oraz naukowe w tej dziedzinie, włącznie z przystosowaniem taktyki i technik przesłuchań metodą FBI do warunków i mentalności przede wszystkim polskich sprawców najgroźniejszych no i najtrudniejszych do wykrycia przestępstw. Na temat prowadzenia rozmów napisano już bardzo wiele opracowań naukowych (w tym praktycznych), jednak w dalszym ciągu ta problematyka wymaga ciągłego uzupełniania o nowe doświadczenia i przykłady wynikające z tysięcy nowych przeprowadzonych rozmów. Autorzy nie chcąc powtarzać treści, które zostały dotychczas przedstawione m.in. w monografii J. Kudła, P. Kosmaty („Ryzyko w czynnościach operacyjno–rozpoznawczych Policji — Aspekty kryminalistyczne i prawnodowodowe”), postanowili odnieść się konstruktywnie do wybranych zagadnień prowadzenia przesłuchań, przygotowanych przez funkcjonariuszy służb amerykańskich. Pomysł ten polega na odniesieniu się do tej części taktyki i technik, które w szczególności należy wykorzystać podczas prowadzenia rozmów w trakcie wykonywania czynności operacyjno–rozpoznawczych. Będą one bowiem służyły wyjaśnieniu określonych okoliczności zdarzenia, uzyskaniu informacji, a także przeprowadzeniu rozmów werbunkowych. Czynnikiem decydującym o zajęciu przez autorów określonych stanowisk, które podczas prowadzonych rozmów zawsze można i należy modernizować, jest ich doświadczenie wynikające z wielu rozmów, wywiadów operacyjnych przeprowadzonych z różnymi kategoriami sprawców przestępstw oraz osobami udzielającymi Policji pomocy (w tym rozmów werbunkowych). Zatem artykuł ten ma charakter praktyczny, pozwalający jeszcze lepiej przygotować się i przeprowadzić wywiad operacyjny podczas czynności operacyjno–rozpoznawczych. Autorzy podkreślają, że żadna z tez przedstawionych przez naukowców i funkcjonariuszy amerykańskich służb we wspomnianych materiałach, nie została w niniejszym artykule podważona. Problematykę odpowiednio dostosowano do przykładów z praktyki zawodowej autorów, a w wielu przypadkach do warunków, mentalności i rzeczywistości w RP. Wskazano też na inne wybrane rozwiązania prowadzenia rozmów, stosowane w FBI, które czytelnik powinien dostosować do własnych potrzeb, w zakresie wykonywanych w służbie wywiadów operacyjnych. Używane w treści zamiennie pojęcia — wywiad operacyjny, rozmowa operacyjna, rozmowa werbunkowa — pozwalają na stosowanie ww. rozwiązań we wszystkich rodzajach prowadzonych rozmów. Zatem nie powtarzano standardowych zasad i reguł z zakresu komunikacji społecznej, która funkcjonariuszom wszystkich służb jest, co do zasady, znana.