От «Бега» к «Таракановщине» – и далее. Инсектный дискурс пьесы Михаила Булгакова в литературном контексте конца 1920-х годов

W centrum artykułu znajduje się mało znana komedia Lwa Nikulina i Wiktora Ardowa pt. Karakanowszczyzna, napisana latem 1928 roku, kilka miesięcy po zakończeniu przez Bułhakowa pracy nad dramatem Ucieczka. Autorzy komedii sparafrazowali motywy entomologiczne dzieła Bułhakowa, obrazując poprzez pamflet sowieckie środowisko literackie końca lat 20. XX wieku, a właściwie cały system społeczno-polityczny ZSRR. Przestrzeń aluzji w Karakanowszczyźnienie została ograniczona do sztuki Ucieczka. W komedii Nikulina i Ardowa, obok wątków „karaluszych”, obecne są również motywy „zapluskwienia”, sparodiowany został też scenariusz filmowy Władimira Majakowskiego Zapomnij o kominku, z którego ostatecznie wywodzi się komedia Pluskwa. Ponadto sam Majakowski został przedstawiony w Karakanowszczyźnie jako poeta Moskowskij. Analiza porównawcza dowodzi, iż wiele motywów Karakanowszczyzny koresponduje z linią literacką Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa, który rozpoczął pracę nad powieścią właśnie w 1928 roku. Przeanalizowany w artykule materiał pozwala na sformułowanie wniosku, iż Karakanowszczyzna była nie tylko reakcją na sztukę Ucieczka, ale w dużej mierze wpłynęła także na koncepcję „powieści o diable” Bułhakowa.