Memory as a soft power: A case of Polish-Lithuanian dialogical memory

By the concept of dialogical memory we understand the process of creating transnational memory in the course of complementing individual national memories. In the opinion of its inventor, the German memoryologist Aleida Assmann, dialogical memory is particularly important for the nations with a difficult past. A responsible and empathic narration of a shared history can lay the foundation for a normal relationships in the future. The purpose of the article is to analyze the phenomenon of dialogical memory as exemplified by the Pol- ish-Lithuanian debate on the common past and its impact on the current political relations. In recent times we can observe the organized anniversary celebrations by the governments of both countries related to the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth, a common state that existed between the 16th and 18th centuries. A special historical celebration took place in Vilnius in November 2019. With the participation of the delegations from Poland, Belarus and Ukraine, the remains of the heroes who took part in the anti-Russian January Uprising in 1863-1864 were buried with honours. These celebrations mark a characteristic change that took place in the Lithuanian politics of memory in relation to the assessment of the traditions of the common Polish-Lithuanian state. A community of interests in the sphere of security, economy, and politics is deepening this process. Membership in the Eu- ropean Union and the Atlantic Pact are platforms joining Poles and Lithuanians in the 21st century. This membership provides opportunities for both states to cooperate and develop common interests and values. Common neighbourhood with the Russian exclave in Kalin- ingrad and a sense of threat from Russia deepens mutual Polish-Lithuanian understanding.

Pod pojęciem pamięci dialogicznej, w toku uzupełniania indywidualnych pamięci narodowych, rozumiemy proces tworzenia się pamięci transnarodowej. Zdaniem twórczyni tego pojęcia, niemieckiej pamięciolog Aleidy Assmann, pamięć dialogiczna jest szczególnie ważna dla narodów z trudną przeszłością. Odpowiedzialna i empatyczna narracja o wspólnej nej historii może bowiem stanowić podstawę normowania przyszłych relacji. Celem artykułu jest analiza zjawiska pamięci dialogicznej, na przykładzie polsko-litewskiej debaty na temat wspólnej przeszłości i jej wpływu na aktualne stosunki polityczne. W ostatnim czasie możemy obserwować organizowane przez rządy obu krajów obchody rocznicowe związane z historią Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wspólnego państwa istniejącego między XVI a XVIII wiekiem. W Wilnie w listopadzie 2019 roku odbyła się specjalna uroczystość historyczna – pochowano z honorami szczątki bohaterów, którzy wzięli udział w antyrosyjskim powstaniu styczniowym w latach 1863–1864. Wzięły w niej udział delegacje z Polski, Białorusi i Ukrainy. Uroczystości te wyznaczają charakterystyczną zmianę, jaka dokonała się w litewskiej polityce pamięci w kwestii oceny wspólnego, państwa polsko-litewskiego, dziedzictwa. Proces ten pogłębia wspólnota interesów w sferze bezpieczeństwa, gospodarki i polityki. Członkostwo w Unii Europejskiej i Sojusz Północnoatlantyckim to platformy łączące Polaków i Litwinów w XXI wieku. Członkostwo to daje obu państwom możliwość współpracy i rozwijania wspólnych interesów i wartości. Wspólne sąsiedztwo z rosyjską eksklawą w Kaliningradzie i poczucie zagrożenia ze strony Rosji pogłębia wzajemne polsko-litewskie zrozumienie.