Nitrogen concentration (Nc) in leaves, in each stage of sugar beet development, is the
major factor stimulating the accumulation of dry matter in leaves, which in turn affects
the dry matter concentration in storage roots and, consequently, determines sugar beet
yields. This thesis was verified based on the data obtained from a static field experiment
conducted in 2001-2003, with eight fertilizing variants: without nitrogen (absolute control,
PK), without one of the main nutrients (KN, PN), with a reduced amount of phosphorus
and potassium (N + 25% PK, N + 50% PK) and the recommended amount of all basic
nutrients (NPK, NP*K, P* – P in the form of PAPR). Nitrogen concentrations in leaves
and storage roots of sugar beet tended to decline during the growing season, but the former
tendency adhered to a linear-plateau model while the latter corresponded to an exponential
one. This discrepancy, revealed in the second part of the season, can be considered
as an indicator of a high yield of storage roots, especially in years favorable for sugar beet
vegetation. The growth analysis allowed us to determine the time and the maximum rate
of canopy and storage root growth during the season. Irrespective of the fertilizing variant,
both organs of sugar beet reached the maximum rate of growth from 92 to 113 day
after sowing (DAS). Plants grown under conditions of ample water and nutrient supply
(2001) reached a three-fold higher rate of leaf growth than in dry years (2002, 2003). The
storage root showed much smaller differences in the absolute rate of growth. However,
the effect of fertilizing variants was stronger, especially from 92 DAS onwards. Trends of
the relative growth rate for each of the two tested plant organs were very similar. The
highest growth rate for both organs occurred in early stages of sugar beet development
and then progressively declined. Nevertheless, only this growth parameter responded significantly during the season to the variability of Nc in both sugar beet organs. The relationships
showed that sugar beet plants could compensate the dry matter growth rate during
early stages of sugar beet development, especially in years favorable for sugar beet
growth. The impact of nitrogen concentrations in leaves on the relative storage root growth
dynamics was curvilinear in 2001 but linear in the other years, i.e., the ones when droughts
were frequent. At the same time, the relationship between Nc and storage root fraction was
always linear. This type of a relationship clearly demonstrates the natural conservatism of
the storage root to its variable nitrogen concentration during the growing season.
Koncentracja azotu w liściach buraka cukrowego w każdej fazie rozwoju rośliny jest głównym czynnikiem wpływającym na tempo akumulacji suchej masy liści, tym samym na koncentrację składnika w korzeniu spichrzowym, a w konsekwencji kształtującym dynamikę jego wzrostu. Tak sformułowana teza została zweryfikowana na podstawie danych uzyskanych w doświadczeniu polowym, statycznym, prowadzonym w latach 2001-2003, z ośmioma wariantami nawozowymi: bez azotu (kontrola absolutna, PK), bez jednego głównego makroskładnika (NK, NP), ze zredukowana dawką P i K (N + 25% PK; N + 50% PK) oraz z zalecaną dawką składników (NPK, NP*K, P* — P w nawozie fosforowym, tzw. wzbogaconym). W okresie wegetacji zawartość azotu w liściach i korzeniu spichrzowym buraka wykazywała trendy spadkowe, lecz ujawniające się odmiennie, odpowiednio jako model liniowo-plateau i potęgowy. Niezgodność ta, pojawiająca się w drugiej części sezonu, może być traktowana jako wskaźnik dużego plonu korzeni, zwłaszcza w latach optymalnych dla wegetacji buraka cukrowego. Zastosowana analiza wzrostowa pozwoliła określić termin i wartość maksymalnej szybkości wzrostu liści i korzeni w okresie wegetacji. Niezależnie od wariantu nawozowego, maksymalne wartości wzrostu obu organów wystąpiły w okresie od 92. do 113. dnia od siewu. Buraki cukrowe rosnące w warunkach optymalnego zaopatrzenia w wodę (2001) osiągnęły 3-krotnie większą szybkość wzrostu liści niż w latach z suszą (2002, 2003). W korzeniach spichrzowych wykazano znacznie mniejsze różnice wskaźnika, jakim jest absolutna szybkości wzrostu. Jednakże ujawnił się dużo większy wpływ wariantów nawozowych, zwłaszcza w drugiej części sezonu wegetacyjnego. Trendy przyrostu suchej masy, rozpatrywane oddzielnie dla obu organów buraka, były bardzo podobne. Maksymalne wartości wystąpiły w początkowym okresie wegetacji, podlegając następnie stopniowemu spadkowi. Jednakże tylko ten wskaźnik wzrostu wykazał istotny związek z koncentracją azotu w obu częściach buraka cukrowego. Zależności korelacyjne wykazały, że rośliny były w stanie kompensować szybkość wzrostu w początkowym okresie wegetacji, zwłaszcza w roku o optymalnym przebiegu pogody (2001). Wpływ koncentracji azotu w liściach na względną dynamikę wzrostu masy korzenia spichrzowego okazał się krzywoliniowy w roku 2001 i prostoliniowy w pozostałych latach (z częstymi suszami). Natomiast relacje między koncentracją azotu w korzeniu spichrzowym i jego udziałem w biomasie całkowitej buraka były zawsze liniowe. Ten model relacji podkreśla naturalny konserwatyzm korzenia spichrzowego w reakcji na zmienną koncentrację azotu w tej części rośliny w okresie wegetacji.
