Słowiki w gorącej, blaszanej klatce: „Not About Nightingales" – zapomniany dramat Tennessee Williamsa

Artykuł ma na celu przypomnienie wczesnej i praktycznie nieznanej w Polsce sztuki Tennessee Williamsa Not About Nightingales (1938). Autorka osadza ją w kontekście biografii pisarza i jego wrażliwości na problemy społecznie wykluczonych. Tematem sztuki jest nacechowany okrucieństwem stosunek większości do mniejszości (społecznych czy też seksualnych), niemieszczących się w stereotypowych ramach. Autorka szuka źródeł Not About Nightingales w biografii Williamsa: w wychowaniu na „Głębokim Południu”, w najbardziej konserwatywnym regionie Stanów Zjednoczonych, oraz w trudnej relacji pisarza z ojcem, traktującym go jak odmieńca. W opartym na faktach dramacie przedmiotem refleksji jest trudna sytuacja więźniów, którzy wyróżniają się swoją odmiennością, co wzmaga stosowaną wobec nich przemoc. Młodzieńcza sztuka Williamsa pozwala zrewidować poglądy na temat jego twórczości i zwrócić na nią uwagę teatru społecznie zaangażowanego. Williams, znany głównie jako autor kameralnych dramatów psychologicznych, często udomowionych i zawłaszczonych przez popkulturę, był także pisarzem o dużej wrażliwości społecznej, wyczulonym na okrucieństwo w kontaktach międzyludzkich, ujawniające się szczególnie w stosunku do tych, którzy są inni.

This article aims to recall Tennessee Williams’s early play Not About Nightingales (1938), which is virtually unknown in Poland. The text is discussed in the context of the writer’s biography and his sensitivity to the problems of the socially excluded. The play thematizes the majority’s cruel attitude towards minorities that do not fit into stereotypical frames (social or sexual). The author of the article locates the sources of Not About Nightingales in Williams’s biography: in his growing up in the Deep South, the most conservative region of the United States, and in his troubled relationship with his father, who regarded him as a misfit. Based on facts, the play reflects on the plight of prisoners who stand out as different, which exacerbates the violence against them. This early text helps sheds a different light on Williams’s work, potentially bringing it to the attention of socially engaged theater. Best known as an author of intimate psychological dramas, which have been often domesticated and appropriated by pop culture, Williams was also a writer of great social conscience, sensitive to cruelty in interpersonal relations, which manifests itself particularly against those who are different.