Concept of liability in Polish environmental law

Environmental law, understood as a set of provisions governing the protection of components of the environment and the protection against harmful impact on the environment, has not been fully developed as a branch of law yet. In the several dozen years’ long history of the Polish environmental law, a special form of liability typical of environmental law has not come into being. We deal with a combination of three “classical” forms of such liability: civil, administrative and criminal. As far as civil liability is concerned, the legislator adopted a “code-related” concept, according to which civil liability is applicable only under the Civil Code with some modifications resulting from the Act – Environmental law. With regard to criminal liability in its two variants, i.e. for crimes and for misdemeanours, although neither the Criminal Code nor the Misdemeanour Code contains an exhaustive list of crimes and misdemeanours against the environment, through code-related rules of liability applicable to non-code crimes and misdemeanours, both Codes function as “clamps” fastening environmental criminal law sensu stricto (crimes) and sensu largo (crimes and misdemeanours). The situation is completely different concerning administrative liability for forbidden acts carrying administrative pecuniary penalties, which are called administrative torts. Liability for such acts already dominates liability in the environmental protection and evolution of legislation places liability for administrative torts closer to liability for crimes and misdemeanours giving grounds for differentiating environmental criminal law sensu largissimo (crimes, misdemeanours and administrative torts), which is not, however, built on a stable foundation determining general rules of liability.

Prawo ochrony środowiska, rozumiane jako zbiór przepisów o ochronie komponentów środowiska i ochronie przed szkodliwymi oddziaływaniami na środowisko, nie jest jeszcze w pełni ukształtowaną gałęzią prawa. W kilkudziesięcioletniej historii polskiego prawa ochrony środowiska nie doszło do powstania szczególnej formy odpowiedzialności prawnej, właściwej tylko prawu ochrony środowiska. Mamy tu do czynienia z kombinacją trzech „klasycznych” form takiej odpowiedzialności: cywilnej, administracyjnej i karnej. Jeśli chodzi o odpowiedzialność cywilną, to ustawodawca przyjął koncepcję „kodeksową”, według której odpowiedzialność cywilna następuje na podstawie kodeksu cywilnego z modyfikacjami wniesionymi ustawą – Prawo ochrony środowiska. Jeśli chodzi o odpowiedzialność karną w obu wariantach, tj. za przestępstwa i za wykroczenia, to wprawdzie ani kodeks karny, ani kodeks wykroczeń nie zawierają wyczerpujących list przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku, ale poprzez kodeksowe zasady odpowiedzialności stosowane do przestępstw i wykroczeń pozakodeksowych oba kodeksy są klamrami spinającymi prawo karne środowiska sensu stricto (przestępstwa) i sensu largo (przestępstwa i wykroczenia). Zupełnie inaczej rzecz się ma z odpowiedzialnością administracyjną za czyny zabronione pod groźbą administracyjnej kary pieniężnej, zwane deliktami administracyjnymi. Odpowiedzialność za takie czyny już zajmuje dominującą pozycję w instrumentarium odpowiedzialności prawnej w ochronie środowiska, a ewolucja ustawodawstwa zbliża odpowiedzialność za delikty administracyjne do odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia, dając podstawę do wyróżnienia prawa karnego środowiska sensu largissimo (przestępstwa, wykroczenia i delikty administracyjne), które wszakże nie jest zbudowane na trwałym fundamencie określającym generalne zasady odpowiedzialności.