Walka o wizję świata. Ujawnienia diarysty Gombrowicza

Artykuł jest omówieniem walki o osobowość, którą narrator Dziennika Witolda Gombrowicza toczy w imię swobody autokreacji i możliwości nieskrępowanego nadawania znaczeń. Nadrzędną zasadę owej walki autorka widzi w konsekwentnie realizowanej przez diarystyczny podmiot strategii ujawniania. Dzięki wysuniętemu postulatowi jawności – przeciwstawionej konwencjonalnej idei „intymności” oraz pożytkującej dynamiczny charakter i sprawczy potencjał języka – Dziennik staje się przestrzenią, w której mówiące „ja” jest w stanie wypowiedzieć to, co przemilczane lub zapomniane. Tym samym może zapoczątkować pracę symboliczną, konieczną, zdaniem Pierre’a Bourdieu, do wyjścia poza ograniczenia powszechnie uznanego, opresyjnego porządku dyskursu. Osiągnięty w ten sposób dystans jest podstawą, by stworzyć dla siebie (i świata) nowe, nieortodoksyjne możliwości utożsamień.

The article discusses the battle for personality, which the narrator of Witold Gombrowicz’s Diary wages in the name of a free self-creation and an unhampered capability to impose meanings. The author argues that this fight’s most important rule is a strategy of revealing oneself. It is the call for openness – being the opposite of the concept of „intimacy” and taking advantage of the dynamics and performative qualities of language – that makes Diary a space enabling an enunciation of what is unspoken or forgotten. Thereby, the speaking subject can initiate a symbolic labour, which is necessary, as Pierre Bourdieu claims, to go beyond the limits of the widely recognized and oppressive order of discourse. The distance, which is thus attained, is fundamental for creating new, unorthodox possibilites of self-identification and visioning of the world.