Debata publiczna nad ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym - sprawozdanie i próba analizy

Transformacja ustrojowa po 1989 r. oraz postępujący proces integracji europejskiej stworzyły w Polsce zupełnie nowy kontekst funkcjonowania szkolnictwa wyższego. W wyniku działania takich procesów jak umasowienie, umiędzynarodowienie i urynkowienie w krótkim czasie pojawiły się problemy, z którymi polskie uczelnie radziły sobie na ogół z dużymi trudnościami. Stało się jasne, że niezbędne są reformy strategiczne, a przede wszystkim - zmiana obowiązującej od 1990 r. Ustawy o szkolnictwie wyższym, której regulacje w coraz mniejszym stopniu przystawały do realiów funkcjonowania uczelni. Prace nad projektem nowej ustawy rozpoczęły się 10 grudnia 2002 r,, wraz z powołaniem przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego zespołu ekspertów, a zakończyły 22 stycznia 2005 r. przyjęciem projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Równolegle toczyła się publiczna debata, która rozgorzała z nową siłą po ogłoszeniu projektu ustawy. Niniejszy artykuł jest relacją z tej debaty: próbie analizy poddano wypowiedzi różnych osób, publikowane na łamach czołowych polskich dzienników i tygodników oraz na niektórych stronach internetowych. Autorki odnoszą się do kilku najszerzej dyskutowanych problemów, tj. uwzględnienia w projekcie nowej ustawy założeń procesu bolońskiego, form zatrudnienia pracowników naukowych, ich wieloetatowości, ścieżek kariery akademickiej (habilitacja i belwederskie tytuły profesorskie), kwestii odpłatności za studia oraz zagadnienia autonomii uczelni.

The systemic transformation after 1989 and the progressing European integration opened a completely new context for higher education in Poland. As a result, massification, internationalisation and marketization soon brought about problems that Polish universities had to struggle with. The need for strategic reforms became clear, in particular an amendment to the Higher Education Act, in force since 1990, whose regulations were increasingly incompatible with the reality of university life. Work on the new law began on 10 December 2002, when president Aleksander Kwaśniewski appointed an expert team, and closed on 22 January 2005, when the draft Higher Education Act was adopted. In parallel, a public debate was going on and it flared up again after the draft law was announced. The article is designed as an account of that debate. An attempt has been made to analyse various statements published in leading Polish dailies and weeklies and on some Internet sites. The article refers to a few most discussed issues i.e. incorporation of the Bologna process in the new draft law, employment status available for researchers, the phenomenon of polyemployment, academic career paths (habilitation and professor titles bestowed upon by the president of the Republic of Poland), tuition for higher education and autonomy of universities.