Odstąpienie od obowiązku uzyskania zgody na udział w eksperymencie medycznym

Cel pracy. Celem pracy jest przedstawienie, analiza oraz ocena obowiązujących w Polsce regulacji prawnych dotyczących możliwości odstąpienia od obowiązku uzyskania zgody na udział w eksperymencie medycznym. Poczynione rozważania mają na celu uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy przepisy prawne w ww. zakresie są jasne, nie budzą wątpliwości oraz stanowią gwarancję poszanowania praw uczestników eksperymentów medycznych. Materiał i metody. W pracy wykorzystany został materiał źródłowy: Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Metodą badawczą wykorzystaną w pracy jest metoda dogmatyczno-prawna, polegająca na analizie obowiązujących przepisów prawa. Analizie treści norm prawnych towarzyszy przegląd poglądów doktryny. Wyniki. Obowiązujące w Polsce regulacje prawne, które wprowadzają możliwość odstąpienia od obowiązku uzyskania zgody na udział w eksperymencie medycznym są niejasne oraz mało precyzyjne. Ich redakcja budzi wiele wątpliwości. Stwarza to niebezpieczeństwo różnej interpretacji, co wydaje się niedopuszczalne z uwagi na wagę regulowanej materii. Wnioski. Wydaje się, że ustawodawcy nie udało się wypracować odpowiednich rozwiązań w zakresie możliwości przeprowadzenia eksperymentu medycznego bez zgody osób, które mają w nich wziąć udział, tak aby wprowadzić odpowiednie gwarancje poszanowania ich praw. Należałoby doprecyzować obecnie obowiązujące przepisy w tym zakresie. Zastosowanie instytucji w praktyce powinno mieć miejsce bardzo rzadko i wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, gdy zachodzi taka konieczność, a podyktowane jest to dobrem osoby poddawanej eksperymentowi.

Purpose. The objective of the article is to present, analyze and evaluate legal regulations which are in effect in Poland regarding the possibility to waive the obligation to obtain a patient’s consent to participate in a medical experiment. The discussion made herein is aimed at finding the answer to the question whether the aforesaid legal regulations are clear, do not raise any concerns and constitute a sufficient guarantee that the rights of the participants in a medical experiment shall be respected. Materials and methods. The source material used in the article is the Medical Profession Act of 5 December 1996. The research method applied herein is a dogmatic-legal approach which consists in analyzing applicable legal regulations. The discussion of the content of legal provisions is accompanied by an overview of the doctrine. Findings. The applicable legal regulations in Poland which allow the possibility to waive the obligation to obtain consent to participate in a medical experiment are vague and imprecise. Their wording may raise a number of doubts. This poses a danger of discrepant interpretations, which seems to be unacceptable in view of the importance of the subject matter. Conclusions. Apparently, the legislator failed to develop suitable legal solutions regarding the possibility to conduct a medical experiment without consent, so that appropriate guarantees are provided which ensure that participants’ rights shall be respected. The application of institution in practice should take place absolutely only occasionally and in exceptional circumstances when such a need occurs, and solely when it is imposed by concern for the well-being of the participant in a medical experiment.