Prawdy biznesu i kłamstwa akademii – porządek dyskursu o szkolnictwie wyższym w Polsce

W artykule przedstawiono wyniki analizy strategii hierarchizacji wypowiedzi publicznych, które pojawiły się w debacie medialnej na temat bezrobocia wśród absolwentów szkół wyższych. Celem badań było uchwycenie sposobu, w jaki procedury kontroli dyskursu, które zostały wprowadzone do debaty publicznej na temat szkolnictwa wyższego w Polsce, wchodzą ze sobą w interakcje, tworząc i wzmacniając szczególną „prawdę” o uniwersytecie. Przedmiotem analizy były sposoby identyfikacji przez aktorów medialnych następujących miejsc: a) uprzywilejowane pozycje, z których mówi się prawdę o danym porządku społecznym i w których można wyrazić dobro wspólne oraz b) pozycje, które są przeciwne do tych pierwszych, z których można wyartykułować jedynie szczególne zainteresowanie i żądania „populistyczne”. Te dwie kategorie w debacie były kolejno wypełniane przez następujące grupy: przedsiębiorców (zaświadczających o niskim poziomie edukacji na uniwersytetach) oraz przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych broniących się przed tymi oskarżeniami. Różnorodność strategii argumentacyjnych została ujawniona na trzech poziomach porządku dyskursu, a mianowicie: hierarchizacji odpowiedzialności, hierarchizacji dostępu do prawdy i hierarchizacji interesów.

The article presents the results of the analysis of the strategies of hierarchization in public utterances which appeared in the media debate over unemployment among university graduates. The aim of the investigation was to grasp the way the procedures of discourse control, which were introduced into the public debate over higher education in Poland, interact with one another to produce and reinforce a particular “truth” about the university. The objects of our analysis were the ways of identifying the following places by the media actors: a) the privileged positions from which the truth of a given social order is told and within which the common good may be expressed, and b) the positions which are opposite to the latter and from which only a particular interest and “populist” demands can be articulated. These two categories in the debate were successively filled by the following groups: entrepreneurs (bearing witness to the truth about the low level of instruction at universities) and the representatives of social sciences and humanities defending themselves against these accusations. The diversity of argumentative strategies was revealed at the three levels of the order of discourse, namely, hierarchization of responsibility, hierarchization of access to the truth and hierarchization of interests.