Prawo publiczne a prawo prywatne – wybrane uwagi teoretyczne na temat hybrydyzacji instytucji prawnych

Artykuł stanowi teoretyczną refleksję dotyczącą hybrydyzacji instytucji prawnych we współczesnym polskim porządku prawnym. Już od czasów rzymskich w kontynentalnej Europie utrwalił się podział prawa na publiczne i prywatne. Z jednej strony podział ten jest w nauce prawa utrwalony i edukacyjnie użyteczny. Z drugiej strony jest on przedmiotem licznych sporów i kontrowersji. Powstało wiele teoretycznych koncepcji podziału prawa na publiczne i prywatne. Różnią się one od siebie określeniem kryteriów podziału prawa. Najczęściej wskazywane jest kryterium interesu, kryterium podmiotowe (równorzędności i nierównorzędności podmiotów), kryterium ochrony prawa zwane również kryterium sposobu dochodzenia roszczeń i inne. Wszystkie te kryteria są jednak ułomne. Nie da się na podstawie jakiegokolwiek kryterium dokonać kwalifikacji wszystkich przepisów systemu prawa. Po pierwsze dlatego, że pozostanie grupa przepisów, których nie można zaliczyć ani do prawa publicznego ani prywatnego (na podstawie wskazanego kryterium). Po drugie dlatego, że istnieją takie przepisy, które należy zakwalifikować do prawa publicznego i jednocześnie do prawa prywatnego. Te przepisy tworzą hybrydowe instytucje prawne, które łączą cechy prawa publicznego i prywatnego. Realizują one zarówno interes zbiorowości, jak indywidualny. Zapewniają korzyść i jednostce i sferze publicznej. Wyznaczają one tzw. prawo publiczno-prywatne. Do hybrydowych instytucji prawnych zaliczmy: partnerstwo publiczno-prywatne porozumienie w sprawie ustalenia cen transakcyjnych, układ likwidacyjny, obowiązki informacyjne w umowach z udziałem konsumentów i inne. Hybrydowe instytucje prawne wyznaczają jeden z współczesnych paradygmatów konstrukcji systemu prawa.

The article provides a theoretical reflection on the hybridization of legal institutions in the contemporary Polish legal order. In continental Europe the division into public and private law was already known in Roman law. On the one hand, this division is fixed and educationally useful. On the other hand, it is the subject of numerous disputes and controversies. Many theoretical concepts regarding dividing law into public and private were developed. The concepts differ in the selection of criteria for division. The most frequently mentioned criteria include the subjective criterion of interest (regarding equality and inequality of entities), the criterion of protection of the law, also called the criterion of the manner of pursuing claims. However, all these criteria are flawed. It is impossible to qualify all provisions of the legal system on the basis of one criterion. Firstly, because there is a group of regulations that cannot be included in public or private law (based on the criterion indicated). Secondly, there are provisions that must be classified under public law and, at the same time, under private law. These provisions form hybrid legal institutions that combine features of public and private law. They implement both the interests of the community and the individual. Therefore, benefits are generated both for the individual and the public sphere. It determines socalled public-private law. Hybrid legal institutions include: public-private partnership agreement on establishing transfer pricing, liquidation arrangement, information obligations in consumer contracts and others. Hybrid legal institutions designate one of the modern paradigms of the construction of the legal system.