ЛІНГВІСТИЧНІ ЕКСПЕРИМЕНТИ Т. ШЕВЧЕНКА, АБО ЗАГАДКА, ЧОМУ РОСІЙСЬКА МОВА ОБРАНА МОВОЮ ПИСЬМЕННИЦЬКОГО ЩОДЕННИКА (до 200-ліття від дня народження письменника)

W artykule omówiono przyczyny pisania przez T. Szewczenkę dziennika po rosyjsku. Przedstawiono opinie badaczy i zaprezentowano przemyślenia autorki na temat powodów takiej praktyki piśmienniczej. Wśród nich wymieniono: nieukształtowany w tamtych czasach styl prozy ukraińskiej, na co istotny wpływ miały rozporządzenia carskie zabraniające posługiwania się językiem ukraińskim; chęć kamufl ażu, gra, zwłaszcza słowna, eksperymenty lingwistyczne związane z psychotypem T. Szewczenki, jego ironicznym charakterem, jaki przejawia się w umiejętności wykorzystania humoru i żartów; przebywanie w środowisku rosyjskojęzycznym, pragnienie doskonałego opanowania języka rosyjskiego, umożliwiającego rozmowy z przyjaciółmi rosyjskojęzycznymi (Rosjanami i Ukraińcami), utrzymywanie kontaktów z działaczami kultury w Rosji; posiadanie obywatelstwa Imperium Rosyjskiego i inne. Ważny jest również poziom władania językiem rosyjskim. Porównano rosyjskojęzyczną praktykę językową Kobziarza z praktyką literacką M. Gogola.

The author of the article fi nds out reasons why Т. Shevchenko wrote his diary in Russian. The opinions of scientists and authorial refl ections are generalized for the representation of reasons that explain the underlined problem. The authour describes such reasons as: the absence of Ukrainian prose style because of tsar’s prohibitions on the use of Ukrainian; Т. Shevchenko’s disposition to game (including language game), linguistic experiment associated with Shevchenko’s psychotype, his ironic nature, capacity for humor, jokes, game; stay in Russian environment, the desire to speak Russian perfectly (to communicate with Russian-speaking friends, artists, etc.); citizenship of the Russian empire. T. Kosmeda compares Kobzar’s Russian-language lingual activity with М. Gogol’s literary activity.