The sonoanatomy of lumbar erector spinae and its iliac attachment – the potential substrate of the iliac crest pain syndrome, an ultrasound study in healthy subjects

Background: Iliac crest pain syndrome is a regional pain syndrome that has been identified in many patients with low back pain. Based on anatomical studies, it was suggested that the potential substrate of this syndrome might be the enthesis of the erector spinae muscle at the posterior medial iliac crest. As there have been no imaging studies of this important enthesis, our aim was to assess its characteristics by ultrasound. Methods: Erector spinae enthesis was first studied in a cadaver. Then its characteristics were recorded in 25 healthy volunteers (median age: 28.92, SD: 5.31, mean Body Mass Index 22.61, SD: 3.38), with Esaote My Lab 7 machine using linear transducer (4–13 MHz). Results: The cadaver study confirmed the attachment of a substantial part of erector spinae to a well-defined region on the medial posterior iliac crest. The US study in the volunteers consistently showed the entheses as typical hyperechoic fibrillar structures, slightly oblique to the skin in the longitudinal plane and attaching to the iliac crest. In the transverse plane, the entheses were seen as oval, densely dotted structures in contact with the superior edge of posterior superior iliac spine. Their mean thickness (4.9 ± 0.6 and 5.2 ± 0.7 mm longitudinally; 4.3 ± 0.6 and 4.4 ± 0.7 mm transversely), maximum width (16.3 ± 2.8 and 15.7 ± 2.3 mm) and depth (10.8 ± 7.3 and 10.6 ± 6.2 mm) on the left and right side, respectively, as well as their echostructure were recorded and described. Conclusions: The erector spinae entheses could be assessed in detail by ultrasound, thus their pathological transformation associated with iliac crest pain syndrome could be identified.

Wprowadzenie: Zespół bólowy grzebienia biodrowego jest często rozpoznawany u pacjentów z bólem okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Na podstawie badań anatomicznych wysunięto hipotezę, że podłożem tego zespołu może być przyczep mięśnia prostownika grzbietu do tylno-środkowej części grzebienia biodrowego. Ponieważ dotychczas nie przeprowadzono badań obrazowych tej ważnej entezy, naszym celem była ocena jej charakterystycznych cech w badaniu ultrasonograficznym. Metoda: Przyczep mięśnia prostownika grzbietu zbadano najpierw na zwłokach. Następnie uzyskano jego obrazy ultrasonograficzne u 25 zdrowych ochotników (mediana wieku: 28,92, OS: 5,31; średnie BMI: 22,61, OS: 3,38) za pomocą aparatu Esaote MyLab 7, przy użyciu głowicy liniowej (4–13 MHz). Wyniki: Badanie na zwłokach potwierdziło lokalizację przyczepu istotnej części mięśnia prostownika grzbietu do wyraźnie określonego obszaru znajdującego się na tylno-środkowej części grzebienia kości biodrowej. Badania ultrasonograficzne wykonane u zdrowych osób każdorazowo uwidoczniały przyczepy jako typowe hiperechogeniczne włókniste struktury, położone nieco skośnie w stosunku do skóry w przekroju podłużnym, łączące się z grzebieniem kości biodrowej. W przekroju poprzecznym przyczepy były widoczne jako owalne, drobnopunktowe struktury stykające się z górną krawędzią kolca biodrowego tylnego górnego. Odnotowywano, odpowiednio po stronie lewej i prawej, ich średnią grubość (4,9 ± 0,6 oraz 5,2 ± 0,7 mm w przekroju podłużnym; 4,3 ± 0,6 oraz 4,4 ± 0,7 mm w przekroju poprzecznym), maksymalną szerokość (16,3 ± 2,8 oraz 15,7 ± 2,3 mm) oraz głębokość (10,8 ± 7,3 oraz 10,6 ± 6,2 mm), jak również opisywano ich echostrukturę. Wnioski: Szczegółowa ocena ultrasonograficzna przyczepów mięśnia prostownika grzbietu może pozwolić na rozpoznawanie patologii tej struktury będących przyczyną zespołu bólowego grzebienia biodrowego. Artykuł w wersji polskojęzycznej jest dostępny na stronie http://jultrason.pl/index.php/wydawnictwa/volume-18-no-72