Potrzeby a stan lecznictwa stwardnienia rozsianego w Polsce

Multiple sclerosis is held to be one of the diseases of the nervous system most firmly linked to disability. In 2013, Poland came (yet another time, as it has been the situation for years) at the very bottom of European Multiple Sclerosis Platform 23-country list ranking patients’ access to treatment. Unfortunately, as was embarrassingly emphasized at the last 31st Congress of the European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis, the notorious gap that exists between the leading European countries and Poland is widening still further in many areas of treatment. There have recently occurred some important changes in our multiple sclerosis treatment system, including interferon therapy’s extension from 3 to 5 years in 2011, the removal of the time limit for the administration of first line drugs in 2014, as well as the introduction of a treatment programme with second line drugs in 2013. The number of patients in 116 centres (2014) treated with immunomodulatory drugs has gone up from under 3,000 in 2008 to over 7,700 in 2015, yet the percentage of Polish relapsing remitting multiple sclerosis patients who receive treatment still belongs with the lowest in Europe. Due to the very restrictive criteria in operation, the access to second line drugs is very limited, and treatment is available at few centres only, whereby as few as 660 patients have been covered by the programmes (June 2015). The neurological community has been seeking the improvement of the treatment system, actively aided by the Polish Multiple Sclerosis Society and a variety of foundations and associations. To assess the actual needs in the area of multiple sclerosis treatment countrywide, measures need to be taken to extend the scope of the Registry of Multiple Sclerosis Patients, yet it is the establishment of National Programme of Multiple Sclerosis Treatment, and development of treatment guidelines by the Board of the Polish Society of Neurology that are of utmost importance.

Wśród chorób układu nerwowego stwardnienie rozsiane uznawane jest za jedno ze schorzeń najbardziej wpływających na powstawanie niepełnosprawności. Według European Multiple Sclerosis Platform Polska zajęła ostatnie miejsce w rankingu 23 krajów oceniającym dostęp do leczenia w 2013 roku (sytuacja ta powtarza się od lat). Niestety – co podkreślono na ostatniej, 31. konferencji European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis – przepaść między czołowymi krajami Unii Europejskiej a Polską, podawaną jako negatywny przykład, na wielu płaszczyznach związanych z leczeniem pogłębia się. Do ważnych wydarzeń w systemie leczenia stwardnienia rozsianego trzeba zaliczyć wydłużenie w 2011 roku leczenia interferonem z trzech do pięciu lat, a w roku 2014 zniesienie ograniczenia czasowego w podawaniu leków I linii oraz wprowadzenie w 2013 roku programu lekowego z lekami II linii. Liczba leczonych w 116 ośrodkach (2014 rok) lekami immunomodulacyjnymi zwiększyła się z niecałych 3000 chorych w 2008 roku do ponad 7700 w 2015 roku, ale odsetek leczonych w Polsce chorych z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego wciąż należy do najniższych w Europie. Ograniczony dostęp do leków II linii, ze względu na bardzo restrykcyjne kryteria, powoduje, że te programy prowadzi znacznie mniej ośrodków i objęto nimi 660 chorych (czerwiec 2015 roku). Wsparcia w działaniach środowisk neurologicznych na rzecz poprawy systemu leczenia aktywnie udzielają Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego oraz cały szereg fundacji i stowarzyszeń. W celu oceny rzeczywistych ogólnopolskich potrzeb leczenia konieczne są działania na rzecz rozszerzenia zasięgu Rejestru Chorych na Stwardnienie Rozsiane, lecz zasadnicze znaczenie mają powstanie Narodowego Programu Leczenia Stwardnienia Rozsianego i opracowanie rekomendacji leczenia przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.