Zarys historii obiektu od początków do połowy XX wieku.

Artykuł przedstawia historia budynków więziennych w Ostrołęce, w 19 i 20 wieku. Od posadowienia w Ostrołęce siedziby jednego z dziesięciu powiatów carskiej guberni łomżyńskiej, aż po lata 1950/1953 XX wieku w Polsce Ludowej. Od 1944 roku budynkami zarządzało NKWD, przetrzymywano tu osoby skazane za przestępstwa pospolite jak i polityczne. W murach więzienia przeprowadzano egzekucje, więziono też ludzi oskarżonych za pomoc partyzantom. Największą zbrodnią tu osadzonych było myślenie o Polsce innej niż komunistyczna.Ustalenie liczebności i danych osobowych więźniów to zadanie, którego podjęli się organizatorzy muzeum w Ostrołęce. Tworzące się muzeum będzie przypominać patriotyzm ofiar antykomunistycznego podziemia.