Przemysłowe peryferia. Polska Północno-Wschodnia w latach 1870-1939

Północno-wschodni region dawnej Rzeczypospolitej należał do najsłabiej rozwiniętych przemysłowo części kraju. Celem artykułu jest zbadanie, czy w latach 1870-1914, a następnie w okresie międzywojennym (1918-1939), zaszły w tym zakresie istotniejsze zmiany oraz czy zmniejszyły one przemysłowy dystans regionu w stosunku do innych, polskich prowincji. Badanie obejmuje północno-wschodnie gubernie, które po 1918 roku znalazły się w województwie: białostockim, wileńskim, nowogródzkim i poleskim. Na przełomie XIX i XX wieku mapa przemysłowa regionu uległa niewielkim zmianom, zaś większy wzrost produkcji i zatrudnienia dotyczył jedynie kilku większych ośrodków (Białystok, Grodno, Wilno, Łomża). Ważną cechą przemysłowej mapy była lokalizacja całkiem dużych zakładów przemysłowych na obszarach wiejskich. W latach dwudziestych XX wieku w porównaniu z okresem przedwojennym miał miejsce przemysłowy regres, a ożywienie nastąpiło w końcu lat trzydziestych, kiedy odtworzono poziom zatrudnienia sprzed 1913 roku.

The North-Eastern region of the First Republic of Poland was among the least industrially developed parts of the country. The purpose of the paper is to examine whether in the years 1870-1914, and in the interwar period (1918-1939), the situation changed and whether the gap between the region and other Polish provinces decreased. The study concerns governorates which after 1918 became parts of the Polish voivodeships: Białostockie, Wileńskie, Nowogródzkie, and Poleskie. In the years 1870-1914, the industrial map of the region changed little: increased production and employment was only observed in a few larger cities (Białystok, Grodno, Vilnius, and Łomża). An important feature of the industrial map was that quite large industrial factories were also located in rural areas. As compared with the pre-war period, the 1920s saw a general decline in the industrial sector. Recovery occurred at the end of the 1930s, when the level of employment returned to that recorded prior to 1913.