Zachowane w pamięci

Rok temu w lutym pożegnaliśmy seniorkę polskich turkologów i karaimoznawców, nieodżałowanej pamięci Zofię Dubińską (1915-2008), osobę będącą skarbnicą naszej trocko-wileńskiej tradycji, niewyczerpanym źródłem życzliwych wspomnień ozdobionych czasem nutką ironii czy rzewności, a przede wszystkim umiłowaniem ziemi rodzinnej i poprzedzających nas pokoleń rodzin karaimskich, które odeszły do historii, nierzadko ją tworząc. Dbała Pani Zosia o to, by młodzi nie zapominali czasem w nawale bieżących spraw o swoich poprzednikach. Potrafiła gawędzić o sprawach i ludziach. Wspominając ją z rozczuleniem, po ćwierć wieku podaję do druku jej opowieści. Poniższe wspomnienia zostały przekazane mojej córce Ani, a potem otrzymaliśmy list datowany: Pruszków, 14 VI 1985 r., w którym dosyłając pierwszą stronę, sama Autorka mówi tak: „Są to moje luźne wspomnienia przeszłości, z beztroskiej młodości, … to żadne opracowanie ‘na atłasowym papierze i złotymi literami’, ale luźne ‘obrazki’, których lata nie starły, i które tkwią w sercu i w myślach. Ponieważ, jak mnie się wydaje, Maniuś sięga do ‘korzeni’, więc przekazuję Wam, jak jego najbliżsi zapisali się w pamięci społeczeństwa, naturalnie nie wyczerpałam tematu, zresztą może Maniuś to wszystko zna.” Mój mąż, Emanuel Włodzimierz Łopatto, Maniusiem zwany od urodzenia – imiona te otrzymał po Emanuelu Kobeckim, bracie swego dziadka po kądzieli i Włodzimierzu Maszkiewiczu, mężu cioci Eugenii, obaj zmarli w 1927 roku – tylko niektóre z tych opowiastek znał i bardzo sobie cenił spotkania z Panią Zosią. Staraliśmy się w czasie naszych pobytów w Warszawie odwiedzić ją w Konstancinie i każde spotkanie wzbogacało naszą wiedzę o czasach i ludziach.