EDUKACJA JAKO ISTOTNY SKŁADNIK KAPITAŁU LUDZKIEGO WPŁYWAJĄCY NA ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE

Niniejszy artykuł przedstawia edukacyjne zróżnicowanie regionalne (rozumiane jako poziom edukacji wśród badanej młodzieży) w Wielkopolsce. Zróżnicowanie to w tym wypadku zostało określone jako jeden ze znaczących czynników oddziaływania na edukację, a jednocześnie źródło powstawania nierówności społecznych. Analizie zostały poddane gminne placówki oświatowe usytuowane na terenie wymienionego wyżej województwa. Przedmiotem badań były egzaminy gimnazjalne, a oceniane wskaźniki to średnie wyniki z egzaminów i edukacyjna wartość dodana. Opracowanie zawiera krótką teorię rozwoju kapitału ludzkiego oraz opisuje jego wpływ na zróżnicowanie regionalne. Wyniki wskazują na powstanie centrów regionalnych, najczęściej w większych ośrodkach miejskich. Oddziałują one na usytuowane w dalszej odległości obszary peryferyjne. Owe obszary to ośrodki, w których uczniowie osiągnęli gorsze wyniki z przeprowadzonych egzaminów. To miejsca, gdzie edukacja jest na niższym poziomie, co wpływa na niższą jakość kapitału ludzkiego. Taki stan rzeczy jest efektem słabszej dostępności uczniów z mniejszych ośrodków do lepszej oferty edukacyjnej. Wiejskie placówki często nie realizują specyficznych, o wyższym poziomie kształcenia, innowacyjnych programów edukacyjnych. Lepsza dostępność komunikacyjna, łatwiejszy kontakt z innymi ośrodkami dydaktycznymi powodują, że szkoły w dużych ośrodkach miejskich oferują lepszą ofertę edukacyjną. Efekty takiego stanu rzeczy są odzwierciedlone w przedstawionych wynikach egzaminacyjnych. W pracy wykorzystano literaturę przedmioty, opracowania OECD oraz materiały źródłowe Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. Na podstawie tych ostatnich wyliczono wskaźniki egzaminacyjne dla badanych gmin. Analizowane wyniki określono w formie średnich wyników lub jako sumę edukacyjnej wartości dodanej dla interpretowanej gminy. Po przygotowaniu map z zaznaczonymi wielkościami charakteryzującymi wielkości edukacyjne dla gmin, wyznaczono dystanse centrum-peryferie.

This article contains an analysis of regional disparities in the area of education. These disparities are among the significant factors that affect education and lead to social inequalities. This analysis involves municipal educational institutions located in the Wielkopolska Region. The study concerns middle school exams, and the analysed indicators include mean exam results and the educational added value. The paper contains a brief theory of human capital development and describes its impact on regional disparities. The results show the emergence of regional centres, which are most often located in large cities. They affect peripheral areas, which are situated further away from them. In these areas, students achieved worse exam results. In these places, education is at a lower level and its condition affects the lower quality of human capital. This state of affairs is due to the fact that schoolchildren from smaller towns have worse access to educational offers. Rural institutions often do not implement specific, innovative educational programmes, which ensure a higher level of education. Schools in large urban centres offer better education owing to improved assess to other learning centres. The effects of this situation are reflected in the presented results of examinations. Following sources of information were used in the paper: literature, OECD sources and materials of Regional Examination Board. On the basis of the data examination indicators were calculated for surveyed municipalities. Analyzed results were set out in the form of average results or as the sum of the educational added value. After preparing maps with marked values characterizing the size of the educational value of municipalities distances center-periphery mwere designated.