Rola zieleni wysokiej w strukturze przestrzennej sacrum – profanum na tle uwarunkowań krajobrazowych Polski południowej

Ideowe i formalne zróżnicowanie przestrzeni najbardziej widoczne w relacjach stref sacrum i profanum na przestrzeni dziejów stanowiło logiczną i spójną sekwencję przestrzenną w krajobrazie kultu-rowym. Istotną rolę w tej strukturze odgrywała zieleń wysoka, jako element definiujący poszczególne miejsca. Bogata, sięgająca niemalże czasów pogańskich tradycja kształtowania zieleni, oparta na wymiarze praktycznym oraz głębokiej symbolice może stanowić ważne odniesienie w poszukiwaniu współczesnych rozwiązań kompozycyjnych. Postępująca racjonalizacja i sekularyzacja przestrzeni negatywnie odbija się na krajobrazie kulturowym. Kontynuacja tradycji w zakresie kształtowania zieleni wysokiej (samotniki, otoczenie obiektów sakralnych itd.) wydaje się być istotnym aspektem ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie historycznej Galicji. Na tle obszernych badań historycznych dotyczących architektury zabytkowej dane o tradycyjnych układach zieleni są rozproszone i wymagają analizy i uporządkowania.

Over the centuries, ideological and formal spatial diversity most visible in the relations between the sacred and the profane has been a logical and consistent spatial sequence in the cultural landscape. High greenery has played an important role in this structure as a defining element of particular areas. The rich tradition of greenery shaping which goes back nearly to pagan times with its the practical dimension and deep symbolism may constitute an important reference point in the search for contemporary landscape composition solutions. The advancing rationalisation and secularisation of space have a negative influence on the cultural landscape. Maintaining the tradition of the high greenery management (solitary trees, surroundings of sacral structures, etc.) seems to be an essential aspect of the cultural heritage protection in historic Galicia. Considering the background of extensive historical research, the data concerning the traditional greenery arrangements are dispersed and require analysis and ordering.